Blog Archives - Page 5 of 7 - Europe House

Category: Blog

Дуке Бојаџиев: Сакам да правам безвременска музика

Posted on by euhouse

Разговараше: Наташа Атанасова

Зад нас се две пандемиски години, од кои првата беше стишување на културата, а втората раштимани обиди за враќање во „нормала“. И еве нè денес, со симнати рестрикции, желни повеќе од кога и да е за култура. Таа жед минатата недела во Скопје ни ја подугасна Дуке Бојаџиев, кој во Градскиот парк во Скопје, покрај езерцето направи одличен концерт на 8 мај, Денот на Европа. Потоа следуваше уште еден, помал, во „Станица 26“. Токму ова негово ново музичко доаѓање во Скопје беше поводот за ова интервју со нашиот композитор и пијанист.

Кога ќе погледнеш наназад, како влијаеше целата пандемија на твојата креативност?

Пандемијата беше тешка и тажна фаза за светот, за сите нас. На мојата креативност делуваше позитивно бидејќи светот застана и ми се отвори многу време и простор за креативна авторска работа, напишав многу нова музика, од која дел изведов на концертот на 8 мај.

Во овој период живееш меѓу Франција и Шпанија. Зад тебе се долги години живот во Америка. Со други зборови, пола живот го имаш поминато во Македонија, пола надвор. Во бројки ја има рамнотежата, но дали ја чувствуваш и во поглед на животното искуство?

До 19 години живеев во Југославија, откако се распадна осум години во независна Македонија, потоа дваесет години во Америка и еве речиси три години во Европа. Тоа е големо шаренило на искуства кои на уникатен начин го формираат карактерот на еден човек. Бројката колку години ќе живееш и каде е ирелевантна, но мислам за секој човек е важно да поживее макар и на кратко надвор од својата земја. Тоа многу значи за духовниот и за интелектуалниот развој.

Иако не си тука, изминатава деценија си постојано присутен преку бројни концерти и соработки со македонски музичари (Каролина Гочева, Бранислав Николов, Дина Јашари…). Како се одвиваат тие муабети, договарања и крајна реализација на делата на далечина?

Сите тие соработки на далечина со македонски музичари се случиле спонтано, во моменти кога сум бил во посета на Македонија, или пак кога тие дошле кај мене на гости. Но, секоја приказна е различна. Со Каролина се знам од дете, ја поканив на мојот втор концерт во „Карнеги хол“ како гостинка со „Зборови немам“, композиција која ја напишав за неа. Бранко го следев низ годиниве, многу ми беше инспиративен како вокал. Пред седум години се запознавме и пред три конечно ја направивме првата соработка. Со Дина беше ептен случајно. Минатата година бев на нејзин концерт, потоа се видовме и во една вечер се случи „Убав ден“.

Во едно интервју кажуваш дека си толку окупиран со тековни проекти што не наоѓаш време за средување на голем дел од твојата музика, а камо ли, на пример, да обработиш дел од музиката на татко ти. Но, секој уметник за да може да даде, мора прво и да прими, па од каде црпиш енергија и инспирација за работа? Што те полни?

Така беше до пандемијата, потоа ми се отвори многу повеќе слободно време. Со Каролина снимивме албум во кој обработив композиции од татко ми, но и од други автори од неговото време, кој ќе излезе кон крај на годината. Исто така, средив недовршени композиции и напишав многу нови.

Енергија и инспирација канализирам, буквално „даунлоадирам“, како отворен приемник, кој ја пушта универзалната енергија да помине низ него и во мојот случај ја преточува во музика. Таа енергија ја има цело време насекаде околу нас, но не секој е доволно отворен за да ја прими. Треба навистина да си отворен систем, без его и многу предрасуди – тие го кочат протокот на таа универзална енергија.

Каква музика сакаш да слушаш, што читаш?

Музика слушам ретко и по препорака, бидејќи по цел ден во студио ми треба одмор на ушите, ми треба тишина и звук на природа. Читам поезија од Руми која секогаш облагородува, а последна книга што ја читав беше „Умирам да бидам јас“ од Анита Мурџани.

Ги следиш ли светските музички текови, тоа што се смета за најмодерно, најсовремено?

Не ги следам воопшто светските музички текови и трендови на што е модерно, не сакам да правам музика со временски печат, туку музика која е безвременска. Музика која и по 50 и 100 години ќе звучи еднакво свежо и длабоко.

Кои ти биле најважните раскрсници во поглед на кариерниот пат во животот и дали сметаш дека секогаш си тргнувал во вистинскиот правец?

Сè додека се движиш напред, нема погрешен правец. Се трудам да го дадам секогаш најдоброто од себе во секој даден момент, и никогаш не жалам за ниедна моја одлука. Сум имал многу важни раскрсници во животот, во кариерата пресудни ми беа првиот концерт во „Карнеги хол“ и првиот долгометражен филм за кој правев музика, но имало навистина многу такви пресудни моменти. Битно е човек да оди напред, некогаш ќе паднеш, но тоа не треба да те обесхрабрува. Стануваш и продолжуваш понатаму.

За космополитски дух како твојот, за едно „дете на светот“, како што би те нарекол Гете пред два века, какво е значењето на зборот дом? И има ли место во животот за носталгијата по старите „домови“? 

Дом е нешто што го носам во себе, чувство кое кај мене секогаш постоело внатрешно, и секаде кај што живеам се чувствувам дома. Носталгија никогаш немам осетено. Отсекогаш сум се чувствувал баш како дете на светот, затоа и тргнав на тоа патешествие за да го искусам светот.

Како човек што решил по завршување медицина сепак да се врати и посвети на своето хоби, што би им препорачал на младите со уметнички потенцијал кој најчесто се гледа како финансиски неисплатлив за да се реализира?

Обично професија се бира за финансиска стабилност, а хоби ти е она што ти е вистинска страст. Идеално би било кога на секој човек хобито му е професија – така целиот свет би бил многу посреќно и поубаво место за живеење. Но, тоа се тешки и храбри одлуки кои човек може само сам да ги донесе. Ризикот кој доаѓа со изборот на хобито како професија е голем, но наградата ако тоа успешно се спроведе уште поголема.

Најголем ризик во животот правиш ако не преземеш ризик, туку одиш само по линија на помал отпор и сигурност.

Концертот во Скопје на Денот на Европа го посвети на мирот – на мир во Украина, во светот и во душата на секој човек. Ако сите луѓе имаат мир во душата, нема да има војни – испрати многу кратка и јасна порака. Би дополнил ли нешто?

Мислам дека со ова е сè кажано, мирот почнува во срцето и душата на секој човек. Затоа духовниот развој е пресуден и дури поважен од интелектуалниот, бидејќи интелект без продуховеност нема услови за голем еволутивен развој, само во комбинација тоа има вредност и остава простор човек да расте.

Има ли место за „Граѓанинот четири“ во 2022?

Posted on by milan

„Граѓанинот четири“, именуван по псевдонимот што Едвард Сноуден го користи за да стапи во контакт со документаристката Лаура Поитрас, е филм кој ги следи случувањата во 2013 година непосредно по разоткривањето на аферата на масовно следење на Агенцијата за национална сигурност. И пред овој филм, Поитрас посветува голем дел од својата кариера предизвикувајќи ја американската глобална и национална политика, а ќе се прочуе со „Мојата земја, мојата земја“, слика на животот во окупиран Ирак за која таа ќе ја добие и својата прва номинација за „Оскар“. Поитрас–Сноуден, значи, е интиутивна соработка, која беше наградена со „Оскар“ за најдобар документарец. Но, дали е и успешна?

Првата третина од овој двочасовен филм е составена од снимки на сведоштва пред судови од различен степен и за инстанци од различна магнитуда, па неопходно е да се има минимално познавање на темата за целосно да се разберат воведните секвенци. Филмот често „скока“ од еден на друг судски случај, а јазикот кој го користи е специфично американски правен жаргон. „Граѓанинот четири“ станува малку попристапен по средбата на Сноуден и Поитрас во хотел во Хонг Конг, речиси 30 минути по почетокот. Во овој момент се менува и општиот тон, па документарецот почнува повеќе да наликува на трилер од 70-тите. Паранојата, која често граничи со хистерија, е речиси опиплива, но не и претерана ако се земе предвид ситуацијата.

„Граѓанинот четири“ е елаборативна и квалитетна репортажа, фактографски доследна на проблематиката која ја истражува. Но, без аспирации да оди подалеку од истражувачки журнализам, емотивниот и кинематографски отисок е минимален. Од сите репрезентации на Сноуден кои излегоа овие скоро десет години, таа на Поитрас е единствената која остава впечаток дека тој сè ова го направил за да биде главен лик во тој (и други) документарци. А тегавата монтажа, развлечената нарација и премногу техничките објаснувања шират летаргија која веројатно ќе ја почувствува голем дел од публиката.
За воља на вистината, точно е и дека секоја приказна си има свое време и место, а редок е режисерот кој може да направи вистински безвременско дело од една точка во времето и просторот. Едноставно, во 2022 година проблемот на масовно следење е многу далеку од секојдневните главоболки. Големите прашања, особено тие чии последици се во сферата на теоријата и идеологијата, последниве години се чинат дури и претенциозни за анализирање. Можеби масовното следење и е напад врз човековата автономија, но дали сте ги виделе цените на зејтинот?

Севдалина Дамевска, Гледај.мк

„Имам желба, имам проблем, сега треба да направам нешто“

Posted on by milan

Во навидум далечната 2016 година, еко-свесни граѓани на чело со Balkan River Defense се здружија со цел да ги заштитат балканските реки од непотребните хидроцентрали. Тие организираа симболична акција – 35 дневна тура со кајак низ 23 загрозени реки на Балканот, од Сава Бохињка во Словенија, до Вјоса во Албанија. Документарецот „Неоштетените“ ја следи еко турата од перспективата на Рок Розман – познат словенечки кајакар, поранешен олимпиец и човекот кој стои зад овој креативен еко протест. Негова е и идејата за филмот, а зад камерите се Миха Авгуштин, Рожле Брегар и Матиц Облак.

Балканот има најголем број слободни реки на континентот, поради што е познат и по симпатичниот надимак „синото срце на Европа.“ Но, како што Розман патува од држава во држава со својот кајак, поминувајќи разни бајковити пејсажи, така разговара со дел од локалните жители кои даваат подлабока и сирова перспектива за состојбата на природните реки. 50-минутниот документарец вади на површина една горка вистина – дека „европското сино срце“ се побавно чука. Алчноста и пасивноста на надлежните институции и непотребните хидроцентрали ги уништуваат овие диви реки, а со тоа го оштетуваат биодиверзитетот и животот на локалните населенија.  Храбро и без пардон, филмот го крши митот дека браните се добри за животната средина и освестува за загрижувачката бројка на планирани хидроцентрали на Балканот – проекти кои се нелегални и кои би биле строго забранети во земјите од каде доаѓаат нивните странски инвеститори.  

Снимајќи ги кајакарските авантури на Розман, „Неоштетените“ ги открива и скриените природни богатства на Балканот. Кинематографијата која изобилува со силни бои и забавени дронски снимки дава совршена можност да се види овој мистичен полуостров од поширок и пошарен агол. Но, контрастот меѓу кадрите од идиличните реки кои сè уште слободно течат и браните кои како цементни монструми го јадат пејсажот не може, а да не предизвика длабоко разочарување или гнев. А некако магично, и покрај сè, во документарецот преовладуваат оптимизам и добри вибрации. Ова најмногу се должи на позитивната енергија која ја носат активистите и на миксот од модерна и етно музика која преовладува во филмот.

Од друга страна, пак, фокусот врз дружбата може да го отргне гледачот од сржта на проблемот – заштита на дивите реки. Затоа како „маани“ на филмот би ги издвоила сувопарните интервјуа и недостатокот на темелно истражување. Обичните граѓанини и еколошки лаици би излегле многу позагрижени од киносалите доколку во документарецот се вклучат повеќе статистики и истражувања, како и посериозни интервјуа со жителите и релевантни експерти. 

Сепак, „Неоштетените“ има огромна историска и општествена важност за Балканот па, вреди да се погледне. Во него се дава уникатен приказ на еколошка ангажираност во време на длабока корупција и рамнодушност каде и покрај сè, активстите носат страст на лицата која инспирира. Пркоста и одлучноста на Розман, огласени преку мотото „Имам желба, имам проблем, сега треба да направам нешто“ се суштински за времето во кое живееме. Па, иако филмот не е врвно уметничко дело, тој е совршена лекција за храброст и креативна еколошка акција. 

Филипа Сара Попова, Гледај.мк

Како до еколошки и енергетски исплатливи фасадни реновации?

Posted on by milan

Вовед во фасадни реновации

Многу од зградите кај нас потекнуваат од минатиот век кога се градело брзо и евтино, како природните ресурси да се бесконечни, а бетонот да е вечен. Со првите пукнатини на нивните фасади дојдоа и првите сомнежи дека оваа прагматична архитектура можеби и не е толку трајна како што претходните генерации се надеваа.

Децении подоцна, во пикот на оваа еколошка и енергетска криза, веќе знаеме дека за да загрееме или оладиме еден неизолиран објект треба да потрошиме барем 20% повеќе енергија. Колку повеќе енергија трошиме, толку повеќе ја загадуваме планетата, но и толку повеќе растат нашите сметки.

Архитектурата треба се менуваат во тек со технологијата и развојот на општеството, па така зградите кои повеќе не се ефикасни треба или да ги срушиме или да ги поправиме.

За рушење на постоечките и градење на нови згради ни требаат многу повеќе пари, време, сурови ресурси и енергија. Дополнително процесот ќе ослободи толку многу јаглеродни емисии во воздухот што на новиот објект ќе му требаат децении да ја поврати штетата од неговото градење.

Реновацијата честопати е финансиски подостапна и позелена алтернатива, бидејќи прави големи заштеди преку рециклирање на елементите кои се уште се во добра состојба. Впрочем, ако сакаме да ја подобриме ефикасноста на една постоечка зграда потребно е да ја унапредиме само нејзината надворешна обвивка – фасадата, прозорците и кровот.

Соодветна термална изолација ги намалува потребите за греење дури до 70%, зависно од постоечката состојба на објектот и методор на реновација / извор: ЕУ директорат за Енергија; фото: www.isowall.co.za

Нивоа на фасадни интервенции

Минимална енергетска реновација подразбираа барем инсталација на прозорци со двојно стакло и термална изолација на постоечките ѕидови и кровови. Овој слој ја дефинира енергетската ефикасност на објектот – колку подебела и поквалитетна изолација, толку се поголеми придобивките.

Сепак и овие реновации  се сериозна финансиска инвестиција, но доколку гледаме на долгорочен план само со намалување на сметките за греење и струја обично успеваме да ги повратиме парите во период од 8 до 15 гoдини.  Со новите покачени цени за греење, веројатно би си ја вратиле инвестицијата уште побрзо.

Но, кога веќе ги подигнуваме скелињата и ги инвестираме парите најисплатливо е да направиме колку што е можно повеќе во еден залак.

Ова може да значи инвестирање во поквалитени и потрајни материјали, кои ќе гарантираат подолг живот на новата фасада. Исто така можеме да се фокусираме на алтернативи кои се базираат на природни ресурси и лесно можат да се рециклираат, или пак да инвестираме во зелен кров или зелени ѕидови кои истовремено и изолираат и го прочистуваат воздухот.

Процесот на фасадна реконструкција е одлична прилика за унапредување на постоечката архитектура или додавање екстензии, кои можат и да ни помогнат во финансирањето на самиот проект. Со подигнување на квалитетот на живеењето во овие згради се зголемува и нивната вредност на маркетот при продавање или издавање.

Интересен пример се и станбените згради каде има можност за додавање на плус катови. Сопствениците можат да изградат нови, екстра станови, а со нивната продажба да си ја повратат оригиналната инвестиција за фасадната реновација.

Фази на фасадна реновација

Фасадна реновација на објект во н. Пролет во Скопје / фото пред – google.com/maps; потоа: porta3.mk
  1. Анализа на постоечката состојба

Најпрвин правиме дијагноза на зградата. Дали таа има сериозни штети: пукнатини, знаци на влага, ’рѓа или присуство на азбест? Кои се можни решенија и колку се тие исплатливи? Кои материјали се достапни, колку се тие трајни и дали се штетни за околината?

Во оваа фаза експертот доаѓа на терен и ја проценува состојбата на постоечката градба, преку визуелна документација и одредени тестови
  1. Демонтажа и чистење

Во оваа фаза целата фасада се соголува и демонтира. Ова значи вадење на сѐ: олуци, огради и подови на тераси, прагови, цигли или малтер. Останува носечката структура која се мие со млазови и се проценува колку  таа е здрава и стабилна.

Демонтажа на фасада и крајниот резултат / фото: македонски блогови
  1. Структурални репарации

Доколку структурата е многу стара или не е квалитетно изведена таа ќе има штети на плочите од терасите, надвратниците, гредите, или ѕидовите, во форма на пукнатини, ронење или влага на бетонот.

Поправка на бетон и арматура е една посебно комплицирана процедура за која е потребно големо техничко знаење. Но, во секоја ситуација или буџет можат да се изведат одредени интервенции и подобрувања.

Поправка на бетон и арматура / фото: ceresit.sk
  1. Хидро и термо изолација + прозорци

Откако структурата е поправена, таа мора целосно да се изолира за да биде отпорна на топлина и влага.

Водата е најголемиот непријател на бетонот, доколку навлезе во неговата структура предизвикува ’рѓа и распаѓање, што во краен случај штети и на статиката на тој носечки елемент. Затоа целата конструкција мора да се обвије со водоотпорна мембрана како ЕПДМ, битумена или други хидроизолации.

Хидроизолацијата е особено важна на крововите и тераси, а најголемиот предизвик е изолирањето на ќошовите и спојките со ѕидовите /  фото лево битумена хидроизолација: podovi.org; десно хирдоизолација од течна гума: clcl.ru

Потоа се поставува термалната изолација како континуирана обвивка без многу прекини или топлотни мостови. Треба да ги покриеме цели ѕидови и цели кровови, а на отворите да поставиме двослојни стакла меѓу кои има посебни гасови кои спречуваат загревање или ладење.

Стиропорот е најчестиот избор за термална изолација поради ниската цена, но истовремено е и многу штетен за околина. Можеме да одбереме и материјали од природни ресурси како камена или стаклената волна кои не се траат повеќе и можат да се рециклираат / фото лево фасада со камена волна: koffkindom.ru ; десно фасада со стиропот: izdelavafasade.si

5. Зарвшен слој

Дури и при изборот на крајниот фасаден слој треба да размислуваме на одржливи, квалитетни и незапаливи материјали кои ќе ја гарантираат трајноста на целата градба. Тука имаме опција да бираме помеѓу малтер, дрво, метал, камен или различни композитни решенија.

Во ова фаза се изведуваат и сите останати фасадни елементи како огради, олуци, плочки на тераси и сл.

Овој завршен процес е многу важен бидејќи го дава крајниот естетски ефект на зградата, преку кој таа комуницира со урбаниот контекст и со своите корисници.

Реновирана фасада во Скопје / фото: www.porta3.mk

Автор: Ноеми Чаусидис, МАРХ

Дина Дума: За проблемите на младите треба отворено да се дискутира

Posted on by milan

Разговараше: Наташа Атанасова

За многумина од нас, кои сме родени во преддигиталната доба, не е баш јасно што значи да се биде млад во денешното дигитално општество. Освен ако немате тинејџер дома, можете само да си правите претпоставки. Минатата година, појавувањето на филмот „Сестри“ на сите ни даде можност да ѕирнеме во реалноста на младите денес, во која виртуелните случки можат да бидат прашање на живот или смрт.

Додека филмот деновиве освои уште една награда, за најдобар филм во категоријата од 11 до 19 години на Меѓународниот филмски јуниорски фестивал во Стокхолм, со Дина Дума разговаравме за прашањата што ги отвори и за она што како општество ни претстои за справувањето со проблемите со кои се соочуваат младите во нивните најранливи тинејџерски години.

Уште во 2017 година најавуваше дека го подготвуваш твојот прв долгометражен филм. Тежок ли беше патот до неговата реализација, имајќи предвид дека филмот е една од најскапите и најкомплексните уметности?

За да се создаде едно филмско дело најчесто е потребно околу пет години, посебно кога станува збор за дебитантски филм во земја каде што филмот и културата не се развиени. Од идеја до реализација и финален продукт патот е навистина непредвидлив. Сценариото за филмот го пишував од 2016 година, за кон крајот на 2019 година да се случи снимањето. Кога си дебитант не е едноставно да се стигне до буџет и најчесто филмовите на дебитантите во нашата земја се снимаат со ниски буџети. Но, од друга страна, во последните неколку години Агенцијата за филм поддржува дебитантски проекти, што не беше случај порано.

Во многу наврати кажуваш дека идејата за „Сестри“ ти е од вистински настан од твоите средношколски денови. Кога реши дека треба да ја ставиш на хартија и да ја преточиш во сценарио? Колку време траеше тој процес на пишување и допишување?

Уште кога дипломирав знаев дека мојот прв долгометражен игран филм ќе ја обработува токму оваа тема, инспирирана од вистински настани од моите средношколски денови. Кратко по дипломирањето почнав да го осмислувам филмот и приказната за филмот „Сестри“, а сценариото го развивав и пишував три години.

Какви подготовки му претходеа на снимањето на филмот, особено во поглед на дефинирањето на визуелниот јазик и работата со младите глумци кои не се глумци по професија?

За да се подготви еден филм за снимање потребни се околу девет месеци, некогаш и повеќе. За мене најважен беше кастингот како дел од процесот на подготовки, кој траеше околу 6 месеци. Беше важно да ги најдеме вистинските ликови кои ќе соодветствуваат на карактерите од филмот.

Откако кастингот заврши и девојките беа кастирани, започнавме со проби кои ми беа клучни во креирањето и финализирањето на приказната. Важно ми беше преку заеднички проби заедно со Миа и Антонија да ги најдеме и да ги креираме ликовите на Маја и Јана.  Уште додека го пишував сценариото знаев дека за да ја постигнам автентичноста на светот на адолесцентите ќе биде потребно да кастирам тинејџери кои нема да имаат претходно искуство со глума и снимање. Иако беше огромен ризик, бев свесна дека токму оваа одлука е клучна за да го постигнам натуралистичкиот пристап кој сметав дека му е потребен на филмот.

Во подготовките на филмот со кинематограферот Наум Доксевски се посветивме за да го пронајдеме визуелниот начин да ја раскажеме оваа приказна. За мене беше најважно камерата секогаш да го следи главниот лик и да ја долови емотивната состојба – камерата да ја следи актерската игра, а не обратно.

Откривањето на сексуалноста, желбата за припадност на група, бунтовноста, желбата за одење отаде границите и правењето опасни работи… „Сестри“ покажува како сите овие теми поврзани со тинејџерските години добиваат нова тежина и комплексност кога ќе се спојат со присуството на социјалните мрежи. Каде го гледаш безбедниот пат за сите генерации млади чиј живот денес може да се уништи со клик?

Новите генерации се родени со социјалните медиуми и за нив еден лајк може да значи сè и за да добијат еден „лајк“ или „фолоувер“ спремни се да отидат далеку. Тие се опседнати со тој свет, а ние постарите не обрнуваме доволно внимание на овој проблем, затоа што не сме ни свесни колку многу им значи и колку овој виртуелен свет е нивна реалност.

Драго ми е што „Сестри“ стана еден мост кој ги поврзува генерациите и ги отвара овие прашања, но за жал младите кај нас не се опремени со алатки и знаења за тоа како да се справат со врсничкото насилство и траумите кои остануваат. Дополнително, ни образовниот систем не е подготвен да се справи со овој проблем. Не само што не е подготвен, туку системот комплетно ја игнорира оваа ситуација и најчесто придонесува за друштвеното исклучување на жртвите на врсничкото насилство и „slut-shaming“.

Проблемот со врсничкото насилство е нешто што го има од градинка па сè до домовите за стари лица. Но во тинејџерските години кога децата како ларви излегуваат од своите кожурци за да се претворат во пеперутки, тоа знае да им ги исече крилјата, па и да ги убие. Како е можно за оваа опасност да не се разговара и да не се бараат системски решенија?

Иако филмот предизвика реакции и испровоцира дискусија, сепак мојот впечаток е дека не допре до надлежните институции. Или можеби и допре, но повторно се молчи. За жал образовните институции не преземаат ништо за да се справат со овој проблем.

„Табуто е начин на живот навлезен длабоко во македонскиот менталитет“ – велиш во едно интервју. Како да излеземе од оваа наша перверзна комфорна зона?

За оваа промена ќе биде потребно време, но мислам дека првиот чекор до овие промени е отворена дискусија за проблемите, наместо стигматизирање и осуда.

Твојот нов проект, филм со работен наслов „Skateboarding is not for girls“ влезе во програмата „Резиденс“ на Канскиот филмски фестивал. Според насловот, би рекла дека продолжуваш да истражуваш слични теми како во „Сестри“…

Точно е, сè уште не сум спремна да го напуштам раскажувачкиот свет на тинејџерите. Сметам дека има уште што да се каже и придонесе на оваа тема. Не смеам да откривам премногу детали, во мај ќе биде ексклузивно презентиран пред филмските професионалци на Канскиот филмски фестивал.

Можеш ли да наброиш неколку филмови кои ти биле инспирација и кои би им ги препорачала на родителите на тинејџери да ги гледаат заедно со своите деца?

„Kids“, „Water Lilies“, „Skate kitchen“, „Hearthstone“, „Fish Tank“, „Never Rarely Sometimes Always“.

По целиот успех на „Сестри“, размислуваш ли што би сакала да постигнеш во иднина? Можеби не како освојување на некоја нова (поголема) награда, туку како влијание, промена на општеството, нешто што знаеш дека е реално достижно?

Со моите филмови сакам да провоцирам, сакам да отворам прашања кои не се досега дискутирани во нашето општество и се стигматизирани. Сметам дека ние уметниците ја имаме оваа обврска, особено кога живееме во релативно младо општество како нашето.

Бизарна семејна драма + префинет физички хорор = „Титан“

Posted on by milan

Како би изгледало кога луѓето би се однесувале како деструктивни машини? Кои се границите на сексуалната наклонетост и постојат ли јасно дефинирани родови улоги? До каде би одел еден родител за да не го изгуби своето дете? Жулија Докурно на бизарен, но многу вешт начин ги истражува овие прашања во филмот „Титан“, добитникот на Златна палма за 2021 година. По успехот на нејзиното првенче „Сирово“ од 2016, режисерката уште еднаш докажа дека е мајсторка за префинет физички хорор со оваа крајно необична приказна, што ако паднела во погрешни раце, резултатот лесно би можел да биде катастрофален.

Чудноста се насетува уште во првите сцени кога по сообраќајна несреќа, малата Алексија се здобива со тешка повреда на главата. Оттогаш таа е осудена на живот со плочка од титан во черепот и видлива лузна над увото – потсетник дека е различна и дека никогаш нема да живее нормално. Возрасната Алексија (Агат Русел) работи како танчарка на јавни изложби на моторни возила, а од нејзините изведби јасно се гледа дека нејзината врска со автомобилите е посебна. Толку посебна што може да има сексуални односи со нив, па дури и да остане бремена. Протагонистката повеќе се однесува како машина отколку како девојка и таа е целосно отуѓена од човештвото, се однесува деструктивно и механички, што евентуално доведува до низа непотребни убиства. Сега веќе позната како опасен сериски убиец, „титанката“ нема друг избор освен целосно да си го смени родовиот идентитет и да се претстави како одамна изгубениот син на капетанот на противпожарна станица, Винсент (Винсент Лондон).

Оттука па натаму дејството се претвора во нетипична семејна драма. „Нетипична“ зашто е проткаена со вознемирувачки сцени на физички хорор кои прикажуваат истекување црн исцедок од телото, прикривање на бременоста и женственоста со насилно обвивање завои, обид за абортус со остра шнола и слично. Семејната драма, пак, се состои во односот помеѓу Винсент и Алексија, која за него е позната како Адриен. Капетанот е подготвен да замижи пред сите очигледни знаци дека  неговиот „син“ е нешто сосема трето, само за да не го изгуби своето дете повторно. Иако неговата посесивност ја гуши антихероината, сепак успева да разбуди некаква емоција кај неа, па така и таа во него го пронаоѓа она што не ни знаела дека ѝ недостига: татковска фигура. Но неизбежноста да се обелодени вистината постојано расте и ескалира со провокативен танц, брутална смрт и раѓање нова надеж.

За да ја раскаже оваа уникатна идеја, Докурно изгледа се водела според принципот „тимот што победува, не се менува“, па ја одбрала генерално истата екипа со која работела на „Сирово“. Впечатливата кинематографија, збогатена со интензивни бои и крупни кадри од тело во агонија или во еротски занес, повторно е дело на Рубен Импенс. И Џим Вилијамс е едно од имињата што се повторуваат, па може да се забележи веќе познатиот пристап кон музиката и нејзиното отсликување на внатрешната состојба на ликовите. Краток, но забележителен настап има и актерката Гаранс Марилиер, која публиката исто така ја запозна во претходното филмско остварување на режисерката како канибалистката Жустин.

Сите овие испробани елементи придонесуваат за успешноста на финалниот продукт, но она што му обезбедува висока позиција меѓу филмовите од овој жанр е блескавото деби на Агат Русел. Нејзината глума е цврста и уверлива и умешно ја доловува суровата трансформација низ која поминува протагонистката. Винсент Лондон, пак, успева да постигне одличен баланс меѓу грубата и грижливата страна на неговиот лик, што му овозможува да се поврзе со гледачите и да ги освои нивните симпатии. Оваа актерска комбинација функционира солидно, иако на прв поглед предизвикува доза сомнеж.

„Титан“ дефинитивно не е филм за сечиј вкус. Може да биде предмет на потсмев, чудење и восхит истовремено, а може и да ги разгневи закоравените обожаватели на Кроненберговата естетика. Во секој случај, несомнено заслужува десетка за оригиналноста и за обидот да ги прошири хоризонтите што ги опфаќа овој озлогласен хорор поджанр.

Марија Лукаревска, Гледај.мк

Брза vs. одржлива мода: Зошто ова е феминистичко прашање?

Posted on by milan

Модата и феминизмот треба да бидат дел од истиот разговор. Изборот на брза наспроти одржлива мода недвосмислено е феминистичко прашање, бидејќи тоа е избор меѓу систем кој главно се потпира на обезмоќување и искористување на текстилните работнички наспроти систем што овозможува и поттикнува промена кон поголем еколошки интегритет и социјално-економска правда.

Модата е индустрија која во голема мера е наменета за жените и истовремено жените се оние кои ја „хранат“. Затоа, не треба да изненадува фактот дека тие исто така сочинуваат голем дел од синџирот на снабдување. 80% од работниците во конфекциии се жени (до 90% во земјите каде што текстилната индустријата е најголем работодавец). Меѓутоа, неповрзаноста меѓу статистиката и реалноста на овие жени е прашање на етичност и еднаквост. Одржливата мода обезбедува позитивно влијание врз планетата, но исто така и врз жените вклучени во модната индустрија – ова е местото каде што станува феминистичко прашање. Бидејќи модата се користи како алатка за зајакнување на жените кои купуваат облека, време е да ги омоќи и жените кои ја произведуваат таа облека.

Етичката, одржлива мода е едно решение за многуте феминистички прашања во текстилната индустрија. Како што повеќе потрошувачи добиваат увид во животите на текстилните работнички, се овозможува да се гледа на брзата мода како на нешто „за еднократна употреба“ и да се променат навиките кон поодржлива алтернатива. Етичките модни брендови ги поддржуваат и акцентираат луѓето во синџирот на снабдување, а не профитот.

Цената на брзата мода

Брзата мода следи три прилично атрактивни нишки – голема брзина, разновидност и ниска цена. Сепак, она што повеќето луѓе не го сфаќаат е дека негативните последици на овој систем во голема мера ги сносат женските работници во текстилните фабрики. Овие работнички, особено во земјите во развој, се платени по произведено парче, добиваат многу ниски плати и не добиваат надомест за прекувремена работа, боледување или породилно отсуство. Сепак, жените сè уште избираат да работат во конфекции и текстилната индустрија, бидејќи тоа е побезбедна и попочитувана опција за оние кои немаат голем избор. Недостатокот на опции за сиромашните и необразованите, заедно со потребата да се заработи за живот е несреќна комбинација на причини зошто жените продолжуваат да се мачат по 100 часа или повеќе неделно. Способноста на овие жени да заработат приход и да бидат финансиски независни е огромен социјален стабилизатор. Сепак, практично е невозможно кога работничките во Бангладеш заработуваат приближно 63 американски долари месечно, што е далеку од доволно за да ги покријат нивните основни потреби.

За жал, секојдневната реалност на жените кои работат во фабриките за брза мода во сиромашните земји вклучува и лоши работни услови, сексуално вознемирување и физичко малтретирање.

Итна потреба од транспарентност

Статистиката докажува дека жените во трудоинтензивните индустрии, како што е текстилната, заработуваат значително помалку од мажите. 80% од работниците во фабриките за облека во земјите во развој се жени, а сопствениците на фабрики ја користат нееднаквата положба на жените во општеството со тоа што им плаќаат помалку со мала можност за унапредување, иако нивните способности раскажуваат поинаква приказна.

Големите модни брендови веруваат дека создаваат работни места и ја зајакнуваат економијата на земјите во развој преку аутсорсинг на нивното производство на облека. Иако е делумно точно, ниските конкурентни минимални плати во овие земји повеќе им користат на модните конгломерати отколку што им помагаат на нивните економии за возврат. Многу промени се случија по инцидентот во Рана Плаза, за да се подобри благосостојбата на овие работници.

Меѓутоа, аутсорсирањето на производството на облека без редовни проверки е токму она што води до модерно ропство. Кога жените не заработуваат за живот, тие не можат да инвестираат во својата кариера, образование и семејство. Во основа, брзата мода е феминистичко прашање бидејќи ги држи овие девојки и жени заробени во маѓепсан круг.

Феминистичкиот пристап кон модата бара соодветни плати, безбедни работни услови, здравствена заштита и работна средина без сексуално вознемирување, родови разлики во платите и дискриминација. За да се случи ова, потребно ни е брендовите да бидат одговорни и да бидат транспарентни за нивниот синџир на снабдување.

Кога повеќето модни брендови би биле транспарентни, потрошувачите ќе можат да видат како нивните пари директно влијаат на животот на жените кои работат на нивната облека. Да се ​​има феминистичка совест е повеќе од носење маички со феминистички пораки произведени во услови на модерно ропство.

Кога потрошувачите купуваат облека од етички брендови, тие наведуваат дека ги поддржуваат жените кои заработуваат за живот и работат на пристојни  работни места. Тие ги поддржуваат нивните аспирации да бидат финансиски независни и да ги издржуваат своите семејства без да се соочат со тешките околности со кои се соочуваат сега. Ова се жени кои поддржуваат други жени, а иронијата е што судбината на просечната 20-годишна жена во текстилната индустрија почива на куповната моќ на друга 20-годишна жена.

Што можеш да направиш ТИ за феминизмот во модата?

Опстојувањето на брзата мода е и еколошко прашање. Производството е исклучително штетно за нашиот природен свет. Модната индустрија произведува 5% од глобалните емисии на стакленички гасови (Business Insider 2019) и е трет најголем потрошувач на вода во производството (по индустријата за нафта и хартија). Огромни количини облека завршуваат на депонија секоја година, од кои 350.000 тони само во ОК (ClothesAid). Кога купуваме од овие компании за брза мода, им порачуваме да продолжат со овие методи кои предизвикуваат деградација на животната средина. Но, дали знаевте дека жените во земјите во развој исто така имаат најголема веројатност да бидат погодени од климатските промени? Правејќи поодржлив избор со нашата облека, помагаме да се заштитат најранливите жени во светот (BBC 2018).

Јасно е дека движењето кон одржливи модни практики е инхерентно феминистичко прашање. Со почитување на етичките и одржливите методи на производство, ние не само што ѝ помагаме на нашата животна средина, туку помагаме и да ја ублажиме експлоатацијата со која се соочуваат повеќето жени вработени во текстилните фабрики. Обезбедувањето плати за пристоен живот, безбедни работни услови и ублажување на деградацијата на животната средина се начини на кои можеме да помогнеме да ги омоќиме жените кои толку напорно работат за да ја направат нашата облека.

Што може да направи секој од нас?

Информирајте се за вистината зад брзата мода

Бидете храбри и откријте ја вистинската цена зад маичка од бренд на брзата мода што чини помалку од 100 денари.

Префрлете се на етичка, одржлива мода како феминистички потег

Наспроти брендовите за брза мода има се повеќе одржливи, етички брендови кои целосно ја менуваат играта. Нивната облека ја изработуваат текстилни  работнички на кои им се платени фер плати и гарантирани добри услови за работа. Овие брендови се исто така транспарентни за нивниот синџир на снабдување и вршат редовни проверки.

Прашајте ги брендовите #КојЈаПравиМојатаОблека

Овој хаштаг е особено популарен за време на Неделата на Модната револуција , но треба да ја користиме секоја прилика да побараме одговорност од брендовите за брза мода во текот на целата година.

Прашувајќи ги #WhoMadeMyClothes #КојЈаПравиМојатаОблека, вие им давате шанса да бидат транспарентни за нивниот синџир на снабдување и, доколку не се, да почнат да воведуваат промени.

Автор: Александра Спасеска

Илустрација: Моника Стојановска

Женска еманципација преку правење ајвар

Posted on by milan

Кон „Улиште“ во режија и сценарио на Блерта Башоли, кинематографија на Алекс Блум.

Kако последица од војната во Косово после повеќе од 20 години од крајот на ужасниот конфликт, околу 1650 луѓе сè уште се сметаат за исчезнати, а 300 тела не можат да бидат идентификувани. Траумата која населението сè уште ја носи на грб нема набргу да исчезне, но процесот на закрепнување започнал токму кај оние кои останале сами да се грижат за растргнатите домаќинства – жените. Првиот долгометражен филм на режисерката Блерта Башоли (како и првиот косовски филм кој влезе во оскаровската трка за номинацијата – филм од неанглиско говорно подрачје) се фокусира на една вистинска, приморана трансформација на домаќинка во глава на семејството која пркоси на сите правила „запечатени“ во косовскиот патријархат – преку навидум невиниот акт на правење ајвар.

Фахрије (Јилка Гаши, најсилната алка на филмот чија изведба е ненаметливо моќна) се наоѓа во многу незавидна позиција. Таа ја дели семејната куќа со свекорот кој е инвалид, се грижи за домаќинството, децата и волонтира во женски центар, но нема никакви приходи откако сопругот е прогласен за исчезнат (нешто што ги обединува скоро сите жени во малото место на живеење). Нејзиниот проблем не е воопшто едноставен – од неа не се очекува да заработува (таа сепак е практично вдовица), ниту пак да вози, затоа што тоа е машка работа, но пари за живот нема. Малите приходи кои свекорот ги носи од продавање мед од домашните пчели кои ги одгледуваат не се доволни за покривање на основните потреби, а опцијата Фахрије формално да се вработи практично не постои поради изразената нееднаквост помеѓу мажите и жените.

Тука започнува борбата на Фахрије за подобра иднина не само за себе, туку и за сите жени околу неа. Приказната можеби е стара колку и модерното време – жена успева да се пробие во машки свет преку сите препреки кои ѝ ги поставува општеството, па е до некаде лесно да се критикува „неоригиналноста“ на сценариото од тематски аспект. Блерта Башоли за среќа не ја компромитира женската перспектива – одлучноста и напорот коишто Фахрије ги прикажува се секогаш во прв план во сите 84 минути од филмот. Таа, и покрај омаловажувањето и навредите кои секојдневно ги добива, ефикасно ги мобилизира жените во формација која макотрпно прави ајвар со цел да се пласира во супермаркет за продажба. Сцените кои се фокусираат токму на тој процес зрачат со топлина и чувства на обединетост, па успешно се избегнуваат „ефтините“ трикови на форсирана емпатија кон трагедијата која ги сплотила.

Сивата и монотона палета на филмот е несомнено дизајнирана да ја засили атмосферата на „дистопија“ во која живее Косовското население, но силниот контраст со црвените пиперки кои жените деноноќно ги лупат како да има друга порака – крв, пот, солзи, успех. Бавното темпо кои некои можеби ќе го интерпретираат како недостиг на одлучна режисерска палка е спротивното – реалистична, можеби дури и  класична студија на карактер кој инспирира едно скршено општество кон суштинска промена.

Петра Бранковска

Гледај.мк (mkc.mk)

Петар Андоновски: Квир литературата е она што сум јас

Posted on by milan

Разговараше: Наташа Атанасова

Со Петар Андоновски, за мене Пеце, се знаеме речиси пола живот. Од факултетските денови, кога речиси секој ден бевме заедно, до денес, кога се гледаме поретко отколку што сакаме, муабетите ни течат како никогаш да не прекинале. И, еве, по вторпат, тие лично-книжевни муабети ги правиме во официјална форма на интервју. Овојпат, за рубриката #CultureMatters во соработка со Europe House – Скопје.

Претходен пат кога правевме интервју имавме по 32 години, а сега и двајцата наполнивме 35. Ја поминавме границата на ЕУ за „млади луѓе“ и официјално не сме веќе млади :). Како си ги доживуваш годините?

Мислам дека 35 ми е нова пресвртница во животот. Ако некој просек на живеење е 70 години, ова е втората половина од мојот живот и чувствувам дека нешто се менува во мене. Некои промени што можеби и порано сум сакал да ги направам, мислам дека сега им е времето. На пример, годинава сакам да си ја одбележам со патување низ северна Индија, кое ќе трае цел месец. Европа некако почнува да ми станува досадна. Доста ја патувам професионално, па приватно сакам повеќе да патувам во поегзотични земји – Индија ми е прва на список, сакам повторно да му се вратам на Египет, сакам да одам во Непал, Тибет, Јордан, Мароко…

Понатаму, сфаќам дека сè помалку луѓе ми се потребни во животот, ми се намалува списокот со „пријатели“, сè помалку имам желба да си го трошам времето на непотребни работи. И кога читам книга, ако книгата не чини, повеќе го немам она чувство дека треба да ја читам до крај, туку ја прекинувам и ја фрлам затоа што има толку многу книги што стварно заслужуваат да им се посвети и време и внимание и да се троши време на лоша книга едноставно – нема потреба! Некако своето време многу повеќе си го сакам од претходно и повеќе знам да си го почитувам.

Те плашат ли физичките промени што ги носат годините?

Од физичкото воопшто не се плашам. Со годините, некои работи што ми биле незамисливи да ги правам во младоста, ги правам сега. На пример, лани се тетовирав, сега дури направив и една естетска интервенција 😊.

Европската награда за книжевност ја доби пред две години, во екот на пандемијата. Супер награда во несупер период. Успеа ли да реализираш сè што носи таа со себе?

И покрај тоа што наградата ме фати во доста лош период со пандемијата, единственото што мене и на другите добитници ни беше скратено беше патувањето во Брисел на церемонијата. Инаку, сè друго си течеше најнормално и уште се реализираат работи во врска со неа. На пример, Европската награда ми го донесе англискиот превод, францускиот кој треба сега во март да излезе, италијанскиот… така што, да, многу е важна таа награда, особено за нас кои доаѓаме од овие мали јазици, кои се тешко преводливи и имаме книжевност за која нема некој огромен интерес во Европа. Не сме им интересни и егзотични, ама таа награда колку-толку пробудува интерес кај издавачите.

Особено сум задоволен од англискиот издавач, затоа што книгата „Страв од варвари“ супер поминува таму – не само што одлично се продава, туку имаше и 4-5 осврти во медиумите за неа. А целта, секако, не е само да се преведе и да се објави, работата е книгата да допре до што повеќе луѓе и да видиш дека некого го заинтересирала, а не дека завршила во некој магацин и фаќа прашина по рафтови.

Смени ли наградата нешто кај тебе лично? И како те гледаат колегите откако ја доби – имаш забележано промени?

Првпат откако добив финансиска награда, можам да кажам дека живеам од пишување. Не може да се живее само од тоа, ама наградата многу ми го олесни животот.

Што се однесува до колегите, не знам, не чувствувам некоја промена. Со сите сум си во исти односи како и претходно – и со оние со кои сум бил во добри, и со тие со кои сум бил во лоши. Не знам, можеби има нешто што забележувам, ама односите ми се тие.

„Лето во кое те нема“, твојот последен роман, беше најавен како првиот квир роман од наш автор. Факт ли е тоа? И чувствуваш ли нешто како „конечно свој на своето“ или, едноставно, тоа ти беше уште една тема за истражување?

Некако, откако го напишав „Лето“, сфатив дека всушност квир литературата е она што сум јас и дека треба во тој правец да се движам. Мислам дека тоа и читателите го забележаа, дека „Лето во кое те нема“ е мојот најискрен роман. А и следниот роман кој планирам да го пишувам ќе биде исто така со квир тематика.

А тоа дека е прв квир роман го објавуваа повеќе читателите. Мислам дека научно не е истражено, но не е ни битно дали е прв, втор или трет… битно е дека ваков тип на литература и тоа како ѝ беше потребна на нашата книжевност. Особено кога раснев, кога се осознавав и себеси и светот околу мене, мислам дека на квир луѓето во Македонија многу полесно ќе им беше доколку имаа повеќе пристап до квир литература. Во тоа време за многу работи не се зборуваше, не се знаеја. Така што, од тој аспект е многу важно и се надевам дека конечно и во основно и во средно ќе се воведе барем по една квир книга во лектирата.

Во тој тинејџерски период младите се најранливи, тогаш ја осознаваат својата сексуалност и ако сфатиш дека таа е поразлична од општоприфатената, тоа знае да те убие во поим…

Знае и тоа како. Знаеш, кога читаш гледаш дека не си сам, не си единствен и чувството е многу поинакво. Колку и да ги олеснува тие работи интернетот, сепак мислам дека моќта што ја има книгата не може да ја замени ништо. За тоа колку ни се важни книгите кажува и тоа дека кога и да сака некој да даде одредена тежина на својата кариера, дали е фолк-пејачка или спортист, политичар, секогаш пишуваат автобиографија, книга.

Мислиш ли дека во денешно време постои инфлација на книгата? Кога бевме помлади, некако повеќе ги ценевме. Денес сè ни е предостапно, продукцијата на книги е преголема и книгата добива третман на уште еден предмет – предмет на купувачка желба. Не ја губи ли книгата така својата вредност?

Мислам дека книгите никогаш не биле подостапни како сега и колку да зборуваме ние дали сме или не сме читачка нација, последниве пет години толку многу книжарници се отворија и сите тие опстојуваат, а тоа само кажува дека книги се купуваат. А и како некој што повеќе од 10 години работи во продажба на книги, можам слободно да кажам дека сме луѓе кои купуваат книги. А дали се читаат и какви книги се читаат, тоа е веќе поинаков проблем.

Но, не само што секој може да си дозволи да купи книга, туку секој може да си дозволи и да објави книга. Дури и голем дел од издавачите се водат според тоа – ако некој сам си финансира, зошто да не го објават. Така што, тука се губат секаков тип на критериуми.

Но, интересно е што денес книгите кои имаат книжевна вредност не значи дека по секоја цена ќе се продаваат. Не е доволно само да напишеш добра книга, туку треба да имаш и добра приказна околу тоа – сè е битно, сè продава. Денес продава и тоа колку авторот е застапен на социјалните мрежи, продава и корицата. Мислам дека дури и самиот квалитет на книгата е најмалку битен за продажба од сето ова.

Како го доживуваш присуството на социјалните мрежи како позната личност? Дали ти е задоволство, канал за „продажба“ или товар?

И книжевноста е веќе шоу-бизнис, така што сè што правиме ние писателите, правиме во сопствена корист или штета. Мислам дека социјалните мрежи се многу важни и многу поважни од останатите медиуми, затоа што кога ќе објавите книга и кога ќе објавите за тоа на некоја мрежа, за еден саат голем број луѓе знаат. Ако не објавите, како да не излегла книгата, како да не постои.

Јас едноставно ја имам прифатено нивната моќ. Кога го објавив првиот роман се водев од тоа дека е подобро да имам 50 квалитетни читатели, отколку 5.000 неквалитетни. Но, со тек на време, покрај тие 50, потребни ти се и други 5.000 кои ќе го купат романот, затоа што од 50 не се живее. Така што, пополека, сакал или не, стануваш дел од тој шоу-бизнис и почнуваш да го правиш тоа што го сакаат луѓето.

Си ги читаш ли одново книгите?

Не, откога ќе излезат никогаш не ги читам пак. Но, додека пишувам ми е многу битно тоа да ми се допаѓа како читател. Тоа е моето мерило за тоа дали сум направил нешто добро или не.

Додека се подготвував за разговорот земав да си ги разлистувам твоите книги и го видов цитатот од Ацо Караманов на првиот роман (Гледајте, моите очи имаат блесок на вашите лакирани чевли), па си помислив: што правиш со поезијата? Почна со поезија и те мислевме поет ќе бидеш, а денес изгледа дека имаш раскрстено со поезијата…

Не само што престанав да пишувам поезија, туку престанав и да читам, што ми е многу жал. Поезијата отсекогаш била доминантен вид во македонската книжевност, секогаш сме имале подобри поети од прозаисти, но мислам дека за првпат ситуацијата е поинаква. Поезијата почна премногу да се експлоатира, стана инстант. Она што го вика Силвија Плат во едно интервју: „Сакам да пишувам роман затоа што многу тривијални работи што не можам да ги внесам во поезијата, како на пример четка за заби, можам во романот.“ А денеска во поезијата, особено во македонската, има толку многу четки за заби, што единствено им недостигаат забите.

Неодамна излезе од печат збирката раскази „Нешто ќе се случи, ќе видиш“, од грчкиот писател Христос Иконому, во твој превод. Не сум ја читала. Ќе ми ја препорачаш?

Пред неколку години, сосема случајно, не се ни сеќавам веќе во кој грчки весник или списание беше, налетав на еден расказ. По подолго време тоа беше книга на грчки што целосно ја исчитав и посакав да ја преведам. Можеби на нашите читатели одредени работи ќе им бидат тешки за да ги сфатат, особено ако не се упатени во грчката криза и што значи таа, но од друга страна расказите се толку убави што не можете да не сочувствувате и со ликовите и со сето тоа. На моменти се многу ксенофобични или шовинистички, ама тоа е всушност грчкото општество, тоа се ликовите и реалноста. Христос Иконому ми е многу близок по сензибилитет. Многу од расказите посакав јас да ги имав напишано, а за многу почувствував како јас да сум ги напишал.

Муабетов требаше да го правиме за твојот роденден и во кафана, ама работите излегоа поинаку… Сепак, ми останаа прашањата за твојата блискост со кафаната, за тоа дали го гледаше филмот „Тома“, дали те допре таа негова „поетика на кафаната“… Значи, за крај, еден „кафански“ муабет 😊

Кафаната е место каде што се чувствувам најубаво, најмногу јас, најлагодно. Кафаната ми е место каде што воопшто немам грижа на совест и кога се смеам, и кога плачам, и кога пеам. Кафаната е место каде што ми е дозволено да правам сè и каде што утредента не очекувам никој да ми замери за тоа. Во суштина, не сакам воопшто кафулиња и не се сеќавам кога последен пат сум пиел надвор кафе и секогаш кога треба да излезам, тоа е во кафана.

Ама не сакам да е само кафана кафана, туку треба да има музика. И не каква било музика, туку, се разбира дека треба да има музика „а ла Тома“. Јас си го сакам и си го почитувам Тома, „Два смо двета различита“ особено ме погодува. А филмот како филм не ме допре нешто, ја почувствував комерцијалата, типичен филм правен со цел да се допадне секому.

Subscribe To our newsletter!