euhouse, Author at Europe House - Page 13 of 18

Автор: euhouse

Student Art Exhibition – Tribute to Lazar Lichenoski

Posted on by euhouse

INTIMATE SPACE – HOUSE (intro by Prof. Slavica Janeshlieva, Ph.D., FFA, UKIM in Skopje)

It is an incredible and almost surreal opportunity to organize an exhibition of works by students from the Faculty of Fine Arts, UKIM in Skopje, in Lichenoski’s house, in the center of the city and on the quay of Vardar, in which one of the founders of Macedonian contemporary fine art lived and worked (albeit briefly and towards the end of his life).

At the invitation of Europe House Skopje and in cooperation with the National Gallery of Macedonia, we felt it was not appropriate to exhibit student works that were made on a different theme and with a different idea in the Lichenoski memorial house, and use the walls of the intimate rooms of Lazar and Zoya Lichenoski as walls in any gallery/museum space. That’s why we decided that this exhibition will consist of works created and inspired by Lichenoski’s personality and creativity, by his house and the space within it, but also by the attitude towards culture and cultural heritage. Just as Lichenoski, with his actions, creativity, talent and energy, left a permanent and invaluable testimony, thought, cultural and fine-art heritage, these young creatives, hopefully, future fine/visual creators, need to be authentic and noticed.

We had a short time for research, design, and implementation, but we hope that the elan and youthful energy, so important and cherished by Lichenoski himself, is visible. As a professor at the School of Applied Arts, now the State High School for Fine Arts and Design that bears his name, he created new generations of Macedonian painters/artists who were to create “new art – diction and visual linguistics of the new age”

[1]. In the spirit of education and vision, we turn Lichenoski’s memorial house into a workshop for students to determine or demystify the space and the attitude towards it. That is why at this exhibition all expressive artistic/visual means are allowed in order to express the idea, to “conquer” the space and offer an experience through the offered opportunity to develop the phenomenon of the artistic concept and ignoring the strict divisions of artistic media and artistic fields and even through the incentive to cross with other arts.

[1] Vaseva Dimeska, Viktorija. Lazar Lichenoski  1901-1964; Museum of Contemporary Art – Skopje, 1998, p. 102

Damjan Jankoski, 2001 3rd year, Department of Sculpture

 

 

Grieving, 2022

Lichenoski is grieving, his works are grieving, the walls of his home are grieving, his entire work is grieving.

Creativity contains emotion, effort, thought and desire. Creation requires talent, time, attention, and a lot of patience. The energy and thoughts of the creator, the place where that person spent their precious time creating – whether the person is among the living or the dead, should be protected, marked and nurtured. The condition of the former home of the famous artist from our area, Lazar Lichenoski, is in a very bad condition. Every stone, every brick, every smallest particle of that home is worth it. The purpose of this exhibition is to attract the attention of the authorities in order to take action to preserve the wealth offered by Lichenoski and his works. Will we be aware and conscientious enough?!

 

Milena Petkovska, 2000 (4th year, Department of Graphics)

What happened?, 2022

In the kitchen of the house, in the original cupboard left behind, I place small reproductions of Lichenoski’s work and broken glasses. I make the reproductions through a performance (during the opening) looking at Lazar Lichenoski’s paintings and place them in the cabinet, which is their refuge. Broken glasses are the flaws in the treatment of culture, creativity and legacy. Right under the rug is what it would be if the flaws weren’t overlooked. In the room on the left, there is optimism that slowly arranges the space and tries to make it similar to the one imagined.

 

Sara Mitkovska, 2000, 4th year, Department of Graphics

Negligence, 2022

Negligence towards cultural heritage and living culture.

Evgenija Trajkovska, 2001 (3rd year, Department of Graphics), Sara Mitkovska, 2000 (4th year, Department of Graphics), Mihail Paskoski, 2000 (4th year, Department of Graphics)

Entrance fee – Culture is expensive, but non-culture is even more expensive, 2022

You arrive at the exhibition location. Before the entrance you are greeted by students who say that there is an entrance fee. OK, you ask what the price is. They tell you a ridiculous price, for example: seven denars. You wonder for a second and say to yourself OK, let me see if I have change. You receive a finely arranged card that says “Exhibition in honour of Lazar Lichenoski”. The next visitor after you goes through the same procedure, but the students run out of cards! They take out some roughly torn slips of paper and with a half-empty pen write the same words as on your card. What is the point of this? Are the artists getting carried away again?! That’s right, you’re right. The concept behind this ‘Entrance fee’ performance is the irony of the whole event, of the state of the house in which one of the founders of Macedonian art lived, how the fact that an object is falling apart is equivalent to the state of our wonderful society in which we live, how is it possible to be in deficit of money for maintenance and partial renovation of the house, but we have enough money to give budget to the students so that they can then spend the money in Kaldrma Rakija Bar! But that’s not all!

The nonchalance and lack of interest of the students towards arranging and organizing the event or the task that was given to them and they did not fulfill should represent the lack of interest from the people towards the preservation of the culture and art that are becoming moldy in this country, the fact that no organization took the initiative to pay attention to what is a vital part of our lives, which is art.

 

 

Mihail Paskoski, 2000, 4th year, Department of Graphics

Trial cleanup, 2022

The dust and ruins accumulated over the years, visible upon first entering the house, are the elements that inspired me to make this work. The recording of dust and pieces of rubble being poured onto a black canvas was taken in this house, and the canvas with the dust on it, although it is a trial cleaning action, represents memorabilia of the house and the unintentionally nurtured dust.

Sara Mitkovska, 2000, 4th year, Department of Graphics

Pure white canvas, 2022

This work reflects you.

All our actions, intentional or not, result in a positive or negative manifestation.

Sara Mitkovska, 2000, 4th year, Department of Graphics

If it is hidden it does not exist, 2022

This work, on the one hand, represents the man who leaves his native land with desire and hope. On the other hand, it shows people running away from problems – sweeping the dirt under the carpet, that is, not solving problems.

Mariјa Jaкјovska, 2000, 4th year, Department of Graphics

The purpose of the installation is to present the melancholy of the lost (or almost lost) culture and spirit of art in the country; but still with a dash of optimism, alongside its symbol of hope. The installation was made of leftover building materials, and the pigeon was borrowed from a dovecote.

Slavcho Pavloski, 2001, 3rd year, Department of Sculpture

Solidified works, 2022

Artworks have their own place of birth/creation and place where they will “reside” (be exhibited or kept).

Lichenoski’s last works were created here, in his house and studio. In this space is their first emotion. That’s why this work, as a symbol of the emotion of his paintings, is solidified inside his house. For me, it is not so important what state it is in, how it looks and to whom this space belongs, but the impression, knowledge and emotions that we get that the artist Lazar Lichenoski lived and worked here.

Sometimes the first impression can tell us a lot about the things we see, and sometimes we can’t find out anything, but it doesn’t mean that we shouldn’t give them a second chance, look at them in more detail and maybe change our first impressions.

Milena Petkovska, 2000 (4th year, Department of Graphics), Stefan Jakimovski, 1993 (postgraduate studies, Department of Graphics)

Obstacle, 2022

The concept for this work came from the situation of the house you are standing in right now.

Our opinion regarding the situation of the house is identical to what this work represents to you in this space.

A small obstacle that you can easily jump over, go around or pass under, and thus reach the other side and experience the space in its entirety. This is how we visually present to you how we think this place should be experienced by all those in charge of cultural heritage.

The obstacle is also visible from the outside.

Stefan Jakimovski, 1993, postgraduate studies, Department of Graphics

Pause, 2022

Left dormant and forgotten. Damaged by the blade of time that is slowly killing it. Still a drop of light, flares up or goes out. Both the house and the work carry a similar message.

 

Владимир Јанковски: Ако нема страст за другиот нема ни култура

Posted on by euhouse

Разговараше: Наташа Атанасова

Владимир Јанковски е човек што ја дише книжевноста. Долгогодишен уредник во македонското издаваштво, познавач на книжевните состојби во земјава, во регионот, па и во светот и преведувач кој на македонски има преведено еден куп книги од многу значајни автори.

Владимир е човек со особен интерес ја истражува темата на градот, сака да продира длабоко во релациите меѓу луѓето и меѓу луѓето и градовите. И човек кој секогаш има безброј прашања за сè и сите околу него.

Неговото назначување за амбасадор на наградата за млади преведувачи „Вавилон“ оваа година беше поводот за овој разговор, кој љубопитно прошета низ повеќето негови полиња на работа и на интерес.

Оваа година беше назначен за амбасадор на Наградата на Делегацијата на ЕУ за млад преведувач  „Вавилон“. Што значи за тебе оваа нова, амбасадорска улога, Владимир?

Наградата на ЕУ за млад преведувач „Вавилон“ е исклучително важна иницијатива. За мала култура како нашата, преводите се начин да се биде во дослух со другите култури, со меѓународната книжевна продукција. Ние како книжевна и културна средина сме осудени на превод. И тоа е добро. Тоа ни овозможува да знаеме многу повеќе за другите отколку што тие знаат за нас. Во нашата земја се преведуваат и објавуваат многу книги, слободно можеме да кажеме дека ги следиме, пред сè, европските трендови. Но, никогаш не е доволно. Во светот постојано се појавуваат нови книги, нови книжевни имиња, нови тенденции. Многу е важно да се следат книжевните текови со постојана поддршка на издавачите. Културата, по дефиниција, е доближување до другиот, дијалог, разбирање. Ако нема страст за другиот нема ни култура. Во тој меѓукултурен дијалог, преведувачите имаат клучна улога. Затоа постојано треба да се истакнува нивната работа и да се сензибилизира јавноста за важноста на преводот и преведувачите. Преведувачите мора да имаат системска поддршка за подобро извршување на својата работа. Исклучително е важно да се создаваат и поддржуваат младите преведувачи, кои треба да бидат иднината на преведувачката активност кај нас. Добар преведувач се гради со години. На почетокот е значајно формалното образование, а потоа на преведувачите треба да им се даде можност да работат. Да преведуваат конкретни дела, да имаат можност тоа што го превеле да го објават, да се унапредуваат соочувајќи се со јавноста и со судот на јавноста. Во иницијативата за наградата „Вавилон“ на убав начин е комбинирана потребата за зголемување на видливоста на улогата на преведувачите, професионалната поддршка за младите преведувачи и валоризацијата на трудот на младите преведувачи. Затоа, за мене оваа улога е исклучителна. Ќе имам можност да им помогнам малку на моите помлади колеги преведувачи, со тимот на Здружението на преведувачи и толкувачи (ЗПРМ) ќе понудиме дополнителни обуки, работилници и консултации за младите преведувачи, а на крајот сето тоа ќе се заокружи со доделувањето на наградата „Вавилон“. Особено ми е мило што во амбасадорската улога ги наследувам Румена Бужаровска и Владимир Мартиновски, кои се одлични писатели и преведувачи.

Имаш преведено повеќе од 30 книги од значајни светски и регионални автори, меѓу кои се Атвуд, Сонтаг, Угрешиќ, Каракаш… Преведуваш од хрватски и од англиски јазик. Кој превод ти има зададено најголеми преведувачки маки и дали тој ти е воедно и најдрагиот?

Не можам конкретно да кажам кој превод ми создал најголеми преведувачки маки, зашто се обидувам на секој превод да му пристапам од авторски аспект. Секој текст во себе крие некакви загатки и стапици за преведувачот. Од моето искуство можам да кажам дека многу често кога некој текст додека сум го читал во оригинал ми се чинел лесен за превод се случувало при преводот да се појават многу повеќе проблеми отколку што тоа се чинело на почетокот. Преводот често е поминување низ минско поле од навидум нерешливи јазични бомби. Ако во еден јазичен систем нештата изгледаат јасни, прецизни и едноставни, тоа не значи дека таквата јасност, прецизност и едноставност лесно ќе биде пренесена во друг јазичен систем. Преведувањето ме има научено секогаш да бидам сомничав кон себе, а претпазлив кон текстот. Да го третирам делото како да е мое, да се обидам да го пресоздадам на македонски јазик како јас да сум го пишувал на македонски јазик. Преведувањето е многу благородна активност зашто првенствено си посветен на текстот на другиот, на книжевноста и гласот на авторот. Со тоа се даваш себеси за нечиј друг текст. А не за својот, на пример, што е случајот кога пишуваш сопствени дела. Затоа и одговорноста при преведувањето е поголема отколку при пишувањето.

Имаш ли преведувачка рутина? Како изгледа периодот кога преведуваш некоја книга, кој обично трае со месеци? И како тоа се испреплетува со твоето пишување?

Немам преведувачка рутина. Го читам текстот и размислувам за книгата не само додека ја преведувам, туку и додека ги правам другите мои активности. Понекогаш некаква грешка или решение за текстот може да се појави на најнеочекувани места – додека возам велосипед, готвам или се туширам. Тоа го дава одговорот на второто прашање – како преводот се испреплетува со пишувањето. Се испреплетува на многу начини. Преку лексиката, зашто при преведувањето се случува да пронајдам збор во македонскиот јазик кој сум го подзаборавил или ретко го употребувам. Преку некој поглед за стварноста и за животот на некој од ликовите. Преку решенија на авторот што се однесуваат на стилот, кои претходно не сум ги познавал. Преведувањето, исто како и читањето и пишувањето, е процес во кој постојано ги учиш техниките на пишување, модалитетите и начините што ти стојат на располагање како најсоодветно да го кажеш она што сакаш да го кажеш.

Додека пишуваш и преведуваш во ист период, дали се случува стилот или идеите на авторот што го преведуваш да ти повлијаат?

Како што кажав погоре, да. Секако. Но, за разлика од некои писатели кои не сакаат „влијанија“, јас не се плашам од влијанијата. Влијанијата на другите писатели можат само да помогнат во моето пишување. Како што и влијанијата на филмот, музиката, театарот, сликарството можат да помогнат при пишувањето. На пример, често кога пишувам одредена сцена, се обидувам да ја напишам и како сценарио за филм. Значи, малку соголена на ниво на книжевни описи, со малку повеќе дијалози, со малку поголема свесност за визуелниот аспект, за сценичноста. И потоа од таа верзија да научам нешто за сцената претворена во литературен текст. А стилот на другите автори – за стилот отсекогаш сум размислувал како за алатка на писателот. Како нешто што авторот го користи за да го напише она што планирал да го напише. Како и кај занаетчиите и работниците, колку повеќе алатки имаш на располагање, толку полесно и попрецизно ќе го изработиш замисленото.

Кои се твоите книжевни предизвици периодов? Со што се занимаваш – што читаш, што преведуваш, (за) што пишуваш?

Преведувам два тинејџерски романи од една ирска писателка. Ја читам книгата „Нема мапа за удавените; морски Аушвиц“ од албанскиот писател Аријан Лека.

А што те возбудува? Кој бил последниот автор што те воодушевил? И зошто?

Последно воодушевување ми беше Карл Уве Кнаусгор со серијалот од четири книги „Во есен“, „Во зима“, „Во пролет“ и „Во лето“. Ме воодушеви зашто Канусгор е мајстор од ништо, поточно од сè, да создава литература. Интензивна и зашеметувачка литература, иако на прв поглед се чини дека зборува за сосема банални нешта.

„Треба да се прифати хаотичноста на животот. Неговата несреденост, неговите нерамнини, нелогичности, немарности. Тоа дека сè што сме направиле едноставно не може да се стави во некаква целина. Зашто целината често е само прокрустова постела од која пресекуваме голем број додатоци или издолжуваме детали за да го зголемиме нивното значење.“

„Скриени желби, немирни патувања“, Владимир Јанковски

Кај нас, дали поради тоа што сме мала средина или поради нешто друго, луѓето што се занимаваат со книжевност, а и со другите уметности, неретко знаат да се расплинат, па да бидат професори, писатели, преведувачи, издавачи, уредници, критичари… Како гледаш на овој феномен? Што позитивно, а што негативно произлегува од ова во поглед на нашата книжевна сцена и на нашата книжевност, воопшто?

Тоа расплинување е нормално зашто луѓето што се занимаваат со книжевност не можат да живеат само од својата книжевност. Позитивното од тој феномен е што тоа ти овозможува малку да ја смениш својата улога, да излезеш од чевлите кои ти се најудобни, да ја смениш перспективата за важноста и нужноста на она со кое се занимаваш. Твојата писателска работа да ја ставиш во перспектива на твојата друга работа. Негативното е тоа што голем број од писателите се прекарни работници, немаат егзистенцијална сигурност и не можат толку посветено и квалитетно да се занимаваат со нивната првична активност. Ако нашето општество дојде до ситуација во која пишувањето ќе биде приватна професија, која нема да има некакво порелевантно и посуштинско значење надвор од таа приватност, тогаш квалитетот на нашата книжевна сцена и нашата книжевност ќе опаѓа, а литературата ќе станува невидлива и нерелевантна.

Низ твоите романи градот е секогаш рамо до рамо со главните ликови. Релациите меѓу луѓето се поставени на исто рамниште со релациите меѓу човекот и градот / луѓето и градовите. Можеби ќе звучи премногу антропоцентрички, меѓутоа дали му фали на Скопје од луѓето што живеат во него една таква почит, како кон човек?

Да, секако. Скопје во овој момент е град кој чудно, нелогично и малку насилно бабри. Ќе видиме што од тоа бабрење ќе произлезе – дали ќе се распрсне во лицето на своите жители или ќе се развие во нешто поубаво од тоа што е сега.

Ја имаш ли прифатено „хаотичноста на животот, неговата несреденост, неговите нерамнини, нелогичности, немарности“? И колку во тоа може да помогне „брусењето на мислите, на однесувањето, на зборовите, на живеењето“?

Животот е хаотичен, несреден, полн со нерамнини, нелогичности, немарности. Многу често литературата се обидува сите тие нешта да ги среди, космизира, на тој начин што ги бруси мислите, од однесувањата создава ликови, модели и архетипови, од хаотичноста на животот приказни со почеток, конфликт, заплет, драма, расплет, епифании… создава значење од сето тоа што животот постојано го продуцира. Значи, литературата може да помогне. Таа често е и внатрешен глас на кохезијата која е во потрага по заокруженост, но и надворешна формирана целина на смислата.

Танцова изведба во чест на Лазар Личеноски

Posted on by euhouse

Откако ги отворивме вратите од спомен – куќата на Лазар Личеноски, сакаме да ја поттикнеме јавноста да ја искористи својата имагинација, да го истражи културниот идентитет и предизвиците со кои се соочува културното наследство.

Моќниот и ритмички настап на изведувачите Андријана Данчевска и Дејан Битровски пренесуваат длабоки емоции. Нивните танцови потези во симбиоза со музиката на Zulu 3.4 , симболично ги пополнуваат заборавените простории, потсетувајќи не дека културата е скапа доколку ја запоставиме.

Posted on by euhouse

ЕУ со Тебе во општинска посета во Гостивар. Поточно, започна со гостиварскиот бурек под сач Burektore SAC Gostivar.

Амбасадорот 🇪🇺 Дејвид Гир и Градоначалникот Арбен Таравари разговараа за предизвиците со кои се соочува општината, а со членовите на општинскиот совет се дискутираше за улогата на локалната власт во процесот на пристапни преговори со ЕУ. Го посетивме и центарот за вакцинација како корисник на 🇪🇺 програмата #EU4Health.

Водич низ скриените градски убавини беше Visar Vishka, а Арлинда Бафтиу придонесе до уште поголема спонтаност во кафе-муабетот со гостиварците, граѓанскиот сектор и Анди Исмаили.

  

„Татко“: Непознат лавиринт без клопче за навигација

Posted on by euhouse

Иако човечкиот ум е еден огромен нестабилен лавиринт, сепак постојат одредени компоненти кои помагаат при навигација и нè држат делумно синтетизирани. Едно од тие навигациски клопчиња се сеќавањата, а филмот „Татко“ (на култниот сценарист и тазе режисер Флоријан Зелер) се фокусира токму на нив и ги испитува преку перспективата на човек кој страда од деменција.

Губењето на сеќавањата е честа тема во современиот филм – од „евтини“ психолошки крими трилери до „артхаус“ филмови како „Љубов“ од Ханеке. Зачестеноста на оваа тема се поврзува и со постмодернистичките струења во кои доминира преиспитувањето на реалноста, вистината, идентитетот и самата уметност, па оттаму и опсесијата со сеќавањата. Но во „Татко“, темата на губење на меморијата нема за цел да ја деконструира културолошката свест до таа мера или, пак, да даде некаков критичен коментар за општеството во кое живееме. Напротив, фокусот е врз самата ментална состојба и како таа може да влијае на еден човек и неговото семејство.

Зелер првично го напишал текстот како театарска претстава, инспириран од искуствата на тетка му која страдала од деменција. Во центарот на приказната се Ентони – постар човек кој страда од оваа ментална состојба и Ен – ќерка му која се грижи за него. Нив ги играат култните британски актери Ентони Хопкинс и Оливија Колман чии сирови перформанси го воздигнуваат филмот дополнителни скалила погоре. Но ниту генијалноста на Зелер не е за потценување – за да ги долови тешкотиите кои ги носи деменцијата, тој ја истенчува границата меѓу формата и содржината, како и меѓу гледиштето на главниот лик и онаа на гледачите.

Мешањето на овие две перспективи е честа раскажувачка тактика, која може да служи за да ги засили чувствата кај гледачите или, пак, за да ги преиспита границите меѓу фикцијата и реалноста. Во „Татко“, бришењето на таа граница служи и за да се симулираат симптомите на деменција – за самиот гледач да ја доживее и почувствува оваа ментална состојба колку што е можно посилно и веродостојно. Па така, филмот нема праволиниско дејство. Нема иднина, минато и сегашност, туку сè е колекција на измешани сеќавања на Ентони кои се претопиле едни во други. Зелер користи и внимателно испланирани монтажни резови за гледачот неочекувано да премине од еден спомен во друг. Во тие мигови, шокот што го доживуваат гледачите е пандан на оној што го доживуваат лицата со деменција кои исто така не знаат во која секунда ќе преминат во сосема различна ситуација.

Речиси целото дејство се случува во еден стан кој ги има карактеристиките на сите станови во кои престојувал Ентони низ годините, а сет дизајнот (за кој е одговорен Питер Франсис) суптилно се менува во текот на филмот. Мебелот, боите на ѕидот, редоследот на закачените слики… сè е во постојано движење за на крајот гледачот да не знае каде се наоѓа на временската оска, во кој стан, и во кое сеќавање.

Со овие тактики, Зелер ги остава гледачите еднакво дезориентирани како и Ентони. Целиот филм е како непознат лавиринт, а единственото волнено клопче за навигација е исплашен главен лик, заробен и изгубен во своите краткотрајни чувства и сеќавања на кои се фиксира – како ќерка му го гали, како му најавува дека ќе се сели во Париз, како го запознава со различни негувателки итн. Како тој да е демнет од грижата на совест, тагата и осаменоста кои ги чувствува по нејзиното заминување.

„Татко“ ја заслужува славата која ја доживеа минатата година. Беспрекорната глума, генијалниот сет дизајн и иновативната раскажувачка техника се повеќе од доволно причини за да се погледне филмот. Најважно, тој поттикнува разбирање и длабока емпатија со луѓето кои секојдневно се соочуваат со оваа ментална состојба. Преку давање подлабок приказ на деменцијата, филмот исто така го соголува човекот и покажува колку ранлив вистински може да биде. Веројатно, неслучајно се одбира и насловот „Татко“. Збор кој иако има безброј конотации, културолошки е асоциран со стабилност, моќ, рационалност – нешта кои Ентони за жал ги губи.

Филипа Сара Попова

Open call for all designers, illustrators and painters aged 18 to 35 on the occasion of Europe House Skopje 3rd birthday

Posted on by euhouse

“Apotheosis of labor” – the famous mosaic by the artist Lazar Lichenoski celebrates the development of labor and humanity. HONEST WORK THROUGHOUT THE CENTURIES CREATED CULTURES AND CIVILIZATIONS AND THE DIGNITY OF A TRUE MAN is the main message of this work, also representing by Lichenoski’s life motto.

Inspired by the idea behind his work, we invite artists in the territory of the Republic of North Macedonia to create a kind of digital extension of Lichenoski’s mural, “Apotheosis of Labor”, using digital tools, meaning:

  • A new digital work that will continue the series of mosaics – endings with the story of the woman marking the 20th century – with its vision of the continuation of the development of labor today.

Details of the mosaic “Apotheosis of Labor”.

Technical requirements:

  • Each participant can take part in the call by submitting 1 or at most 3 conceptual solutions.
  • Illustrations must be delivered in JPG. and PNG. format. The document should not be larger than 10MB.
  • The illustrations are to be in a horizontal format (landscape).
  • Named with the artist’s name and surname or nickname
  • Brief description of the work
  • To be sent to euhinfo@europehouse.mk no later than November 27, 2022, 11:59 p.m. E-mail subject: Apotheosis of Labor – Name and surname / nickname of the artist

The selected creative solutions will be part of the thematic calendar of Europe House 2023, and will receive financial compensation. The authors selected will also receive promotion on Europe House social media, web portals and the EU Culture platform.

The creative solutions received will be reviewed by an expert committee formed for this open call, composed of: Zoran Kardula, illustrator and designer; Europe House team member; EU Delegation member.

Europe House reserves the right to choose which of the received creative solutions would be represented in the calendar, in what form and in what part. Europe House reserves the right to receive the selected works as separate graphic elements in the graphic form: .ai, which may later be subject to adaptation to create the 2023 Europe House calendar. Europe House also reserves the right to use the selected works/creative solutions for the needs of its social media.

In the spirit of the entire birthday program, which we dedicate to the character and work of Lichenoski, we aim to transfer the cultural heritage of Lazar Lichenoski to the young generations and give them space to continue, finding new ways and using the resources of the digital world which we have in modern society

Отворен повик за сите дизајнери, илустратори и ликовни уметници од 18 до 35 години по повод 3-от роденден на Europe House Скопје

Posted on by euhouse

„Апотеоза на трудот“ – познатиот мозаик на уметникот Лазар Личеноски го слави развојот на трудот и хуманоста. ЧЕСТИТ ТРУД НИЗ ВЕКОВИ СОЗДАДЕ КУЛТУРИ И ЦИВИЛИЗАЦИИ И ДОСТОИНСТВО НА ВИСТИНСКИ ЧОВЕК, е основната порака на ова дело кое го претставува и животното мото на Личеноски.

Инспирирани од идејата зад неговото дело ги повикуваме уметниците на територија на Република Северна Македонија да создадат своевидна дигитална екстензија на муралот на Личеноски ,,Апотеоза на трудот”, користејќи дигитални алатки, што подразбира:

  • Ново дигитално дело кое ќе ја продолжи низата на мозаикот – која завршува со приказот на жената означувајќи го 20-от век – со свое видување на продолжението на развојот на трудот денес.

Детали за мозаикот „Апотеоза на трудот“.

Технички барања:

  • Секој учесник може да учествува во повикот со поднесување на 1 или најмногу 3 идејни решенија.
  • Илустрациите потребно е да бидат доставени во и PNG. формат. Документот да не биде поголем од 10MB.
  • Илустрациите да бидат хоризонтален формат (landscape).
  • Именувани со име и презиме или прекар на уметникот
  • Кус опис на делото
  • Да бидат испратени на euhinfo@europehouse.mk најдоцна до 27.11.2022, 23:59ч. E-mail Subject: Apotheosis of Labour – Име и презиме / прекар на уметникот

Одбраните креативни решенија ќе бидат дел од тематскиот календар на Europe House 2023 година за што ќе следува финансиски надоместок. Одбраните автори исто така ќе добијат промоција на социјалните медиуми на Europe House, на веб портали и на платформата ЕУ за Култура.

Пристигнатите креативни решенија ќе бидат разгледувани од страна на стручна комисија формирана за овој отворен повик, која ќе биде составена од: Зоран Кардула, илустратор и дизајнер; член од тимот на Europe House; член од Делегацијата на ЕУ.

Europe House го задржува правото на избор кои од пристигнатите креативни решенија би биле застапени во календарот, во каков облик и во колкав дел. Europe House го задржува правото и да ги добие избраните дела како посебни графички елементи во графичката форма: .ai, кои подоцна може да подлежат на адаптација за креирање на Europe House календар за 2023 година. Europe House го задржува и правото избраните дела/ креативни решенија да ги користи за потребите на своите социјални медиуми.

Во духот на целата роденденска програма која ја посветуваме на ликот и делото на Личеноски, имаме за цел, културното наследство на Лазар Личеноски да го пренесеме на младите генерации и да им отстапиме простор да продолжат, пронаоѓајќи нови начини и користејќи ги ресурсите на дигиталниот свет со кој располагаме во современото општество.

Николина Андова Шопова: Пишувањето ми е чин на емпатија

Posted on by euhouse

Разговараше: Наташа Атанасова

Николина Андова Шопова на нашата книжевна сцена подолго време беше позната (само) како поетеса. По двете поетски збирки, „Влезот е од другата страна“ (2013) и „Поврзи ги точките“ (2014) го објави првиот роман „Некој бил тука“ (2018), потоа пак се наврати на поезијата со поемата за деца „Кртот Ѕвездан“ (2020), а од пред неколку месеци можеме да го читаме и нејзиниот нов роман „Естом“, во издание на „Или-или“.

Тоа што ја интересира во животот, ја интересира и во книжевноста. Сака да ги истражува необичните и „фриковите“, ја интересираат ирационалните односи кои знаат да бидат и по малку бизарни и мрачни. А во „Естом“ нурнува и длабоко помеѓу видливото и невидливото.

Внимателно, внимателно каде што се кршат стаклата помеѓу видливото и невидливото, внимателно
(„Естом“)

Николина, каков е твојот однос со поезијата и прозата денес?

Литературата и во прозниот и во поетскиот начин на изразување има потреба од сетилно доживеани слики на надворешниот свет, за низ нив да ја искаже својата трансцедентна смисла. Пишувањето поезија е повеќе прашање на миг, додека прозата, особено подолгите прозни форми како што е романот бара континуитет, време, месеци, години, потполна творечка кондиција. Пишувајќи проза можете да се заиграте, да правите неочекувани излети низ имагинацијата, но принудени сте дисциплинирано да останете дел од играта уште долго време. И приказната бара да останете во неа, таа да биде ваш паралелен свет, паралелен живот. Бидејќи кога ќе поминете некое време во пишување или размислување за романот, кога секојдневно живеете со ликовите и нивните приказни, тие стануваат дел од вас, но и вие на некој начин станувате дел од таа приказна. Таму сте некаде помеѓу нив, како невидливо да чекорите помеѓу вашите ликови. И додека пишувате никогаш не знаете што ќе излезе на крај, дали ќе добиете мртвороденче или суштество на кое можете да му го слушнете дишењето, биењето на срцето, плачот… Поезијата ми е поблиска и како начин на мислење и како начин на изразување, иако границите помеѓу поезијата и прозата се, пред сè, формални граници. Поезијата и прозата се преплетуваат и поврзуваат, и во тој простор нема строги ограничувања, поделби и калапи. Самата поезија бара еден посебен однос кон самиот јазик, ја обновува свежината на перцепцијата и кај мене го буди оној, за мене толку потребен, креативен адреналин. И тоа секогаш е нова возбуда, ново откритие, нов предизвик.

Некаде прочитав дека „Естом“ си го пишувала четири години. Всушност, тоа е периодот од објавувањето на „Некој бил тука“. Ти создаваше ли притисок наградата „Роман на годината“ за дебитантскиот роман? Чувствуваше ли дека мораш да оправдаш нечии (можеби и замислени) очекувања за себенадминување?

Наградите и признанијата се сатисфакција за секој автор, еден вид потврда за важноста на остварениот творечки резултат. За наградата „Роман на годината“ чувствувам, пред сè, благодарност. Не ја сметам за товар и притисок, затоа што кога пишувам, веќе е присутен еден друг притисок – секогаш кога пишувате, се фаќате во костец со јазикот, истовремено се борите против неговите ограничувања и се обидувате најдобро што можете да ги откриете широките полиња на неговите можности, да ги скротите дивите струи на имагинацијата, да ги преведете во јазик искуствата од внатрешните патувања… Во тоа лежи предизвикот кога пишувам, а не во „ловот“ на книжевни награди. На крајот на краиштата, писателот што има порив за пишување ќе ги создава своите литературни светови без оглед на тоа дали признанијата ќе изостанат или не. А сериозниот читател, кога ќе ја истражува книжевноста, нема да се води од книжевните награди како единствен ориентир, затоа што постојат автори на извонредни книжевни дела кои никогаш не добиле формални признанија.

 

Навраќајќи се на „Некој бил тука“, видов дека последната реченица на задната корица вели дека романот „го лови моментот кога болката станува лудило и смрт“. Меѓу другото, ова совршено одговара да се каже и за „Естом“ 😊

Да, но сепак „Некој бил тука“ и „Естом“ се различни, посебни книжевни универзуми. Врските што може да ги воспоставиме помеѓу нив се лабави, а нишката што ги поврзува е тенка. Можеме да зборуваме условно за некаков континуитет во тематска смисла – опсесивноста, ирационалноста, граничните духовни и емоционални состојби кои се на работ на лудилото… Тие координатни точки постојат и во двата романа.

стравував дека никогаш нема да видам некого, ниту, пак, мене некогаш некој ќе ме види
(„Естом“)

Чудачкото е силно присутно во „Естом“. Иако можеби Олег „предничи“, сите луѓе што влегуваат во неговиот живот поминувајќи невидливи тестови, се помалку или повеќе чудаци. Може ли да се каже дека сите ние сме чудаци, со различен степен на проѕирност на нашето чудачко?

И во минатиот роман „Некој бил тука“ и во „Естом“ во центарот се ликови кои живеат во светот на сенките, ликови кои се своевидни „фрикови“, чудаци, кои живеат во светови водени од пориви кои се различни и несфатливи за другите. Дури и во книгата за деца „Кртот Ѕвездан“ малиот крт е своевиден отпадник и уште од самото раѓање е неприлагоден на средината во која е затекнат – не сака да живее во мракот на подземјето, туку се стреми кон светлината. Ѕвездан e еден продуховен бунтовен крт кој не може и не сака да ги прифати наметнатите конвенции. Секое негово спротивставување на стереотипите го носи чекор напред, со секое отфрлање и неприфаќање на авторитетот тој освојува еден нов простор, едно ново парче од слободата. Верувам дека повеќето автори имаат свои опсесивни точки на кои свесно или не, им се навраќаат во творештвото. И дека она што нè интересира во животот нè интересира и во литературата. Отсекогаш ме интересирале тие ирационални односи, помалку бизарни, мрачни… Но да се акумулираат естетските доживувања на светот не значи истиот да се претстави само низ неговата светла и „убава“ страна. Повеќе би сакала една книга или филм да ме вознемири и да ми понуди автентично, интензивно поимање на стварноста, без разлика колку е тоа мачно и тешко, отколку да ме разблажи со неговата слаткост и п(л)иткост.

Ме интересираат таканаречените „чудаци“ затоа што отстапуваат од онаа вообичаена слика за нормата, затоа што имаат поинаков однос кон светот и кон другиот. Би сакала да верувам дека таквите „чудаци“ се и во нас и околу нас. А и пишувањето за мене секогаш е и чин на емпатија, отворање на пат кон другиот, како подобро да го разберам/прифатам другиот, па и себе.

Владимир Јанковски во својот осврт на промоцијата на „Естом“ ќе каже дека ова е „роман за човековите релации во кои доминираат измолкнувањето и недофатливоста“. Некој би можел во тоа да види неможност за меѓучовечка комуникација. Јас го сфаќам како жилавост во борбата за сопствена лична слобода и ослободеност. А ти?

Не би сакала да ги давам „клучевите“ на романот, на читателите да им ги дадам само „лушпите од портокалот“. Сакам текстот сам да стигне до читателот, а јас од оваа страна можам само да дадам некои асоцијации и да оставам отворени прашања. Наполно се согласувам со Шулц кога вели дека во делото сè уште не е пресечена папочната врска со целоста на нашата проблематика, таму сè уште кружи крвта на тајната… Во филозофската интерпретација имаме само анатомски препарат, испаран од целоста на проблематиката. Кога би го соголила романот, би му ја уништила магијата на доживувањето на потенцијалниот читател, како и на оние кои веќе ја имаат прочитано книгата.

Олег вџасено ја погледна како да видел сениште, преплашен од сопственото лице што го виде во нејзиното.
(„Естом“)

И пантомимичарот Олег, и гатачката Силва, и сите уметници влечат конци од невидливото и си играат правејќи можни светови исткаени од илузија и реалност. Илузија е или реалност дека оваа игра живот значи за човекот?

Кога Олег чувствува потреба за цигара го изведува ритуалот на пантомимичарски движења на пушење – палење на невидливата цигара со запалка, вовлекување и испуштање на чадот, во траење од неколку минути, точно онолку колку што ѝ е потребно на една цигара да догори. Но и покрај тоа за себе вели дека е сè уште зависник од цигарите. Неговиот свет е секогаш некаде помеѓу симулациите на она што го нарекуваме „стварност“ – како дете, на рекламата за соковите на „Фруктал“, кога на телевизискиот екран „паѓа“ јаболкото од дрвото, тој ја подава раката под телевизорот за да ја земе, потоа со сласт ја јаде и уредно го фрла невидливиот огризок во ѓубрето. Кога со неговата пријателка ги хранат гулабите во паркот, таа им рони кифла, а тој прави движења со рацете и прстите како да фрла нешто на земјата, но тие повеќе се собираат околу него и ги колваат невидливите трошки. Посебен е односот кон неговата девојка Ева затоа што тој истовремено се среќава со двете Еви – онаа која „вистински“ постои, и „онаа невидливата во чие тело можеше да направи да исчезне и неговото“. Кога го напушта својот дом и се сели во Софија, на Олег најмногу му недостасуваат звуците – крцкањето на креденците, на скалите во куќата, звукот на машината за шиење на баба му… За него е секогаш повозбудливо и попривлечно она што не може да се види. Во неговиот свет на пантомимичари, акробати и голтачи на пламен, Олег е всушност оној што оди по жица и се држи за воздух обидувајќи се да ја задржи рамнотежата помеѓу неговите два света, светот на видливото и светот на невидливото, оној свет во кој, меѓу другото, нештата се недофатливи, посакувани или засекогаш загубени. Како што и многу од луѓето живеат трудејќи се да ја задржат таа рамнотежа, нели?

Фотографии: Игор Тодоровски

 

Subscribe To our newsletter!