Автор: milan

Архитектурата претставува промислена просторна интервенција со функција и естетика. На неа влијае целокупното општество од аспект на економија, социjализација, животна средина, историја, уметност, инженерството итн. Визијата на еден архитект е скоро невозможно да се аплицира во целост поради комплексната зависнот од системот, каде влегуваат и погрешните влијанија на политиката.

НАШЕ ВРЕМЕ

XXI век треба да претставува време во кое човештвото ќе се обиде да постигне симбиоза на сопствениот технолошки развој со животната средина. Рамнотежата или одмереноста на постапките претставува цивилизациска мудрост од која не треба да се отстапи и покрај притисокот на погрешно разбраниот капитализам. Од тука борбата на глобалната идеја за подобра животна средина станува заедничка на сите земјани. За истата ќе е потребно трпение и константна трансформација на индустријата и градот – како место за живеење.

Архитектурата како многустрана професија која го дефинира обликуваниот свет во кој живееме, тежнее кон смели и храбри идеи, но архитектот како значаен чинител многу малку ја поседува моќта да ја реализира истата без разбирањето на заедницата за важноста на процесите и моралот и етиката кај инвеститорите.

Паметната архитектура во последните децении се перцепира единствено како интеграција на технолошките инженерски достигнувања каде софтверските решенија треба да обезбедат слика од научно-фантастичните филмови. Во нив често е присутно сивилото и недостатокот на природата во оригиналната своја појавност која се заменува со модифицирани пристапи. Можните сценарија се воочени како опасност и од тука започнува  борбата пред се на граѓанските организации кои се повеќе се прифаќаат и од официјалните власти низ светот. Затоа напредноста како термин треба да се дефинира поинаку каде достигнувањето на рамнотежата во просторот ќе е примат, а не зависноста од технологијата до ниво на губење на чувството за припадност на човекот во природниот свет.

ГРАДИТЕЛСКА СИМБИОЗА

Архитектурата уште во минатото, од почетоците на големите цивилизации размислувала за симбиозата со пејсажот. Таа го интегрирала зеленилото во себе како паралела на рајската градина (нешто убаво), од каде сме дошле според верувањата и религиозните убедувања и во која повторно стремиме да се најдеме во задгробниот живот. Не постои уметничка претстава на рајот без ливади, дрвја, богат земјоделски и градинарски род, вода и богат животински свет. Затоа некои сметаат дека рајот веќе бил на земјата (богатата природа).

Најстари познати архитектонски делувања во симбиоза со природатата се Вавилонските градини. Тие се првите кровни градини во историјата. Често во архитектурата кога се интегрира зеленилото над објектот се вели – да се врати тоа што е одземено од природата. Тоа значи површината што ја зафатил објектот, да се врати на планетата преку пејсажно делување над истиот. Таа мисла има длабока филозофска поткрепеност, но истовремено е целосно функционална и корисна.

Зелените кровни градини придонесуваат кон подобрување на перформансите на објектите и се од корист на животната средина. Тие се одличен изолатор, кој во зима ја задржува топлината, додека во лето свежината во објектот, што ги прави енергетски помалку зависни. Го подобруваат квалитетот на воздухот произведувајќи кислород, со што микролокациските услови стануваат поквалитетни. Ја задржуваат прашината и честиците, создаваат живеалиште за инсектите и привлекуваат птици чие црцорење влијае позитивно на општотo расположение, кое е потценето како процес на лекување или одржување на доброто здравје. Кровната градина создава дополнителен јавен простор и му помага на градот во борбата за чист воздух, додека архитектурата станува естетски богата и функционално посодржајна.

Дилемите околу зелените кровни градини се највеќе финансиски, но тука е и стравот од прокиснување т.е од лошата изведба. Користа од нив е далекусежно поголема отколку игнорирањето на решливите технички проблеми.

ВИДОВИ ЗЕЛЕНИ ПОКРИВИ

Кровните градини како завршна покривка на објектот содржат повеќе слоеви: конструктивен дел, заштитни слоеви за водонепропустливост, топлинска изолација, дренажен слој, супстрат и растенија. Според обемноста и видот на растителниот свет кој се внесува на кровниот простор тие се делат на екстензивни, полуинтезивни и интензивни.

Екстензивните градини бараат најмалку одржување бидејќи инкорпорираат растенија кои се посамостојни, не развиваат големи коренови системи и успеваат во плитка почва (супстрат) помеѓу 5 – 10см.

Полуинтезивната кровна градина, овозможува засадување на растенија кои успеваат во почва до 20 cm, додека интензивните градини веќе формираат услови за поголеми садници, создавајќи погодности скоро како во природата. Пресекот на супстратот е најмалку половина метро, со што се зголемува изборот на различни растенија кои дозволуват поголема проектантска креативност.

Но зелениот кров не секогаш значи дека градината треба да биде хоризонтално интегрирана веднаш над завршните слоеви. Поекономичната варијанта се изведува над прооден кров преку внесување на вертикално зеленило засадено во мобилни саксии и жардињери. Впрочем, интеграцијата на зеленилото во архитектурата може да се постигне и на ѕидовите или да се води над терасите и балконите.

ДОМАШНИ ИСКУСТВА

Кај нас, зелените кровни градини и останатите форми на озеленета архитектура сé уште се во зародиш. Објектите над кои се реализирани вакви интервенции во Скопје се неколку десетици вклучувајќи ги и оние за индивидуално домување.

Позначајни и видливи кровни градини се сегментната интервенција над Градскиот Трговски Центар, Градинката Нова, Халк Банка, Про кредит Банка, Паркингот спроти Соравија центарот и од скоро Домот на градежници (Кочо Рацин).

Она на кое мора да се посвети поголемо внимание е архитектонското обликување на кровните градини. Тоа се однесува особено на интервенцијата на ГТЦ, каде е употребен несоодветен проектантски пристап. Тој не се надоврзува на архитектонскиот јазик на објектот (употреба на материјали, дизајн и просторна организација). Другиот проблем е што не се третира целиот објект, туку во сегмент што не дозволува комплетна слика која доликува на еден таков објект.

ПОТЕНЦИЈАЛ

Како во главниот град, така и во државата до пред 2 децении имашеодличен потенцијал за интеграција на зелените кровни градини, бидејќи станбената архитектура во изминатиот половина век создаваше рамни и проодни кровни тераси. Погрешниот урбанизам дозволи нивно затворање, деградирање и надградување, додека новите објекти почнаа да го вметнуваат мансардниот кров како можност за поголема заработка.

Последните години, ветувачки е пробивот на инвеститори со поголема свест и разбирање за современите текови отворајќи простор за ваквите интервенции. Она кон кое треба да се стремиме е враќањето на проодните тераси во урбанизмот, преку тоа и во архитектурата, охрабрување на градителите, а зошто не и субвенционирање на зелените градини?!

Филип Конески