euhouse, Author at Europe House - Page 2 of 18

Автор: euhouse

Junior Social Media and Networks Assistant (Europe House Tetovo)

Posted on by euhouse

Title of ToR: Junior Social Media and Networks Assistant TETOVO

  1. Reference persons

Reference persons for the mission are Project Manager Aneta Spirkoska, e-mail: aneta.spirkoska@gopa-pace.com.

  1. Reference documents

Terms of Reference of the Project and the Organisation and Methodology (O&M) of Business and Strategies in Europe (B&S Europe) consortium

  1. Terms of Reference Relevance

The assignment will contribute to raise public awareness of and contribute to public support for the European Union and its actions and the EU accession process.

  1. Assignment objective(s)

The assignment aims at supporting/assisting the Social Media Management Team of Europe House Skopje and, in particular the Europe House staff in Tetovo, in implementing the plan of social media activities, expanding the EH network and contributing to reaching project objectives.

  1. Main Tasks/Activities

For this activity, we envisage 1 expert for EH Tetovo to join the pool of Junior Social Media and Website Assistants to help with coordination and implementation of all public information and communication  events  and  campaigns  envisaged  under  the project  contract  and to maintain the dynamic engagements of social media profiles of EUHs in Skopje and Tetovo. He/she will contribute for  representing the EH network across social channels as the sole voice of the brand. This primarily includes creation of content, as well as timely response to comments. They will provide suggestions needed to enhance EH online presence and largely contribute to building the EH brand.

The allocation of tasks to the Junior Assistants will be decided by the TL, Strategic Communication and Network Manager as well as the Social Media and Website Management Team based in EH Skopje, but also other EHs’ team members based on necessity and demand as well as based on the level of complexity and urgency.

They will assist for communication through social media in close interaction with the Skopje SM management team. They will follow upon the social media accounts (incl. social media listening) and of the daily content update, posts, discussions, moderation and management of social media accounts/sites. This includes monitoring, executing, filtering, and measuring the social media presence of the EH brand. They will support the planning, organisation and running of all daily activities in EH Tetovo. They must be able to work under time pressure and within short/tight deadlines..

  1. Related Outputs

The Junior Social Media and Networks Assistant is expected to help with keeping updated the social media accounts of Europe House in Tetovo and to help in updating the EUH’s website, more specifically assist in:

  • content creation, editing, hosting, developing;
  • sharing Facebook posts of the EU Delegation; cross-posting shall be ensured;
  • retweeting posts by EU Head of Delegation, EU leadership
  • support of the ‘EU with YOU’ communication process to ensure wide outreach and tailor-made approach to different target groups;
  • produce and  disseminate  news  from  events/activities  organised  and  attended  by  the  EU Delegation;
  • creating and implementing  weekly  social  media  plan  through  daily  selection  and  posting  of content,  under  the  general guidance  of  the  EU  Delegation. Creating, publishing and publicizing content (text, audio-visuals etc.) on the chosen social media;
  • posting and sharing information from the websites of the Europa domain, the EU Delegation and the EHs, posts from EU Tube, as well as relevant  websites of partner institutions, government, civil society and others communicating on EU relevant issues;
  • posting latest information on EU assistance and providing up-to-date project summaries (these will also be used for thematic campaigns);
  • sharing stories on events/activities organised or attended by the EU Delegation, events at the EHs /EUIPs;
  • raising the level of debate on social media about EU policies, values and projects;
  • creating interactive platforms and building a strong online community;
  • provide a proposal for upgrading access of visitors to modern technologies in the EHs;
  • ensure EHs live debates to be web streamed to any local sites;
  • prepare and send invitations to activities participants, get confirmations for participation;
  • support to all organizational aspects before and during the activities;
  • assist in the activities implementation (regulation of information and promotional materials banners, different publications, etc.) and ensure that all visibility elements are included;
  • prepare the list of participants for all activities;
  • assist in the preparation of written documents, photos and videos taken during activities.

 

  1. Timing and duration of mission/s

 

The selected expert shall be engaged on a short-term basis in the period from January 2025  until 15.01.2026.

They will work on an ad-hoc basis, as demanded by the needs of the project’s activities.

In order for them to work, specific demands must be sent by the relevant NKE, as well as the euwithyou_mk@gopa-pace.com address.

 

  1. Candidate’s profile

Qualifications and skills

  • A Secondary school degree / University degree in Social Media Marketing or as a Digital Media Specialist, is considered as asset;
  • Solid writing, editing (photo/video/text), presentation and communication skills;
  • Fluency in written and spoken English and Macedonian;
  • fluency in written and spoken Albanian would be an asset;
  • Fully computer literate.

 

General Professional experience 

  • Minimum 2 years’ experience in the field of communication/public relations/content production/marketing.

Specific Professional experience 

  • Minimum 1 year working experience in producing of or actively contributing in online social media content and/or marketing-related activities
  • Sound understanding of major social media channels and platforms (Facebook, Instagram, Youtube, Twitter);
  • Working experience under an EU-funded projects, would be an asset;
  • Capacity to work within a creative team and in dynamic environment;
  • Experience in working with different target groups and/or multipliers (civil societies, media, academia, government, business, other);
  • Dynamic, motivated, highly committed, and honest.

 

  1. Performance indicators

The indicators reflecting the expert’s performance are: good planning and execution of the assignment, timely presentation of results and outputs, quality of documents and monthly reporting to be provided to the Team Leader and the Beneficiary.

 

  1. Evaluation of work

Performance of the expert will be assessed by the Team Leader and Project Manager based on the monthly reporting from the expert.

 

  1. Other arrangements

Liaise with Team Leader and the other experts when needed on all steps related to the accomplishment of the above mentioned tasks, to inform and receive approval on all implementation aspects as per Europe House internal rules and procedures.

In accordance with the standard operating procedure, the expert will accomplish and sign a monthly timesheet for approval and signature by the Team Leader and EUD, reflecting the actual number of workdays rendered, briefly indicating the place where, and the task for which, these were rendered.

Applications with CV and Letter of interest should be sent to aneta.spirkoska@gopa-pace.com and euwithyou_mk@gopa-pace.com latest by: 19th of January 2025 COB.

Наталија Лукомска: Илустрирањето ми е сонот што го живеам

Posted on by euhouse

Разговараше: Наташа Атанасова

Изминативе неколку години македонската книжевност за деца доживува вистински процут. Тоа се должи, во голема мера, на изнедрувањето на одлични домашни автори за деца – и писатели, и илустратори. Една од екипата илустратори со свој голем личен придонес во овој процут, кој временски се поклопува и со периодот на нејзиното илустрирање, е Наталија Лукомска, Полјачка која веќе подолго време живее тука.

Секоја од сликовниците што ги има илустрирано е посебна на свој начин, претставува свој засебен свет, со своја атмосфера, карактер и емоции… А, сепак, како и кај секој голем уметник – секоја е толку впечатливо и препознатливо нејзина.

Со Наталија Лукомска разговаравме за илустрацијата, а со тоа и за инспирацијата, интуицијата, интерпретацијата, емоцијата и многу други -ции 😊.

Наталија, ако не се лажам, првата сликовница што ја имаш илустрирано е дури во 2019 година. Што ти беше пресудно за да се охрабриш и да скокнеш во илустраторството за деца?

Од кога памтам сум цртала, но во еден момент прекинав, веројатно поради други интереси што ме привлекле во меѓувреме. Дури пред околу 10 години, кога имав веќе изградена кариера во образованието и науката, како и стабилна работа, почувствував дека сакам да му се навратам на цртањето, дека тоа е нешто во што уживам потполно. Веројатно тоа се совпаднало со некое чувство на истрошеност, со желбата да направам нешто ново, поинакво од тоа што сум го правела досега, нешто креативно и што ќе ми дава задоволство. Почнав повторно да цртам, па решив и да се надградам со неколку современи алатки и така, во еден момент, се појави и шанса да илустрирам книга. Пресреќна бев и до ден-денес таа книга, „Сонувалко“ од Сања Михајловиќ-Костадиновска, ми е една од омилените книги што сум ги нацртала и ми е како исполнет убав сон.

Како ти тече процесот на илустрација од идеја до реализација? И во тој процес, кој ти е поголема инспирација – детето во тебе или децата околу тебе?

Процесот е доста сложен, но веројатно тежок за објаснување бидејќи кај мене цртањето секогаш е прилично интуитивен и внатрешен процес. Тоа значи дека нема да нацртам ништо ако барем едно мало делче од текстот, некоја сцена или детаљ, понекогаш само еден збор, не се одрази во мене со некоја посилна емоција. Тој импулс предизвикува желба да го разработам мотивот, да му дадам боја, црта и димензија и обично во ваква идеална ситуација доста брзо ја имам сликата во мислите. Се трудам на маргините на текстот да си правам белешки, да ги зачувам идеите на хартија за да не ми избегаат. Но многу често е и така дека уште при првото читање, штом ќе го почувствувам тоа нешто, веднаш седнувам да цртам, иако сѐ уште не знам што ќе следува понатаму во текстот и како ќе заврши приказната. Најчесто си правам само брза скица колку да ги разместам мотивите на форматот – таа е грда и никаква и не би ја покажала никому. Секогаш со авторот ја споделувам конечната варијанта од реализираниот цртеж, со мал простор за преработка доколку авторот има интересни идеи. Во однос на инспирацијата – таа пред сѐ доаѓа од мојот сензибилитет и интензитетот со кој го перципирам светот. Мислам дека не наоѓам дете во мене – повеќе сакам да мислам дека тоа сум јас тука и сега, изградена како личност што постојано бара нови начини на изразување на длабоките и важни нешта, независно кој ќе биде примачот на тие идеи завиткани во црти и бои. Не цртам за никого. Медитирам.

Кога сме кај процесот, колкава „контрола“ сакаш да имаш врз настанувањето на книгите – дали ги изработуваш илустрациите, ги предаваш и тука завршува твојата работа или до крај го следиш во чекор подготвувањето и печатењето на книгата?

Секој творец веројатно сака да има контрола врз тоа што се случува со неговото дело понатаму, да го следи издавачкиот процес до крај, но тоа не е секогаш можно. Најчесто инсистирам да ја видам финалната подготовка пред книгата да оди во печат. Пред сѐ, да не се појават некои грешки што незабележани навреме ќе ги видиме во готовата книга. А грешките се случуваат и најмногу болат кога нема веќе шанса да се поправат.

За овие неколку години списокот на книги што ги имаш целосно илустрирано е прилично долг. А широк е и списокот на автори и издавачки куќи со кои имаш соработувано. Колку оваа разновидност ти помогна да се изградиш како илустраторка?

Научив многу и постојано учам. Пред сѐ, благодарна сум што имав прилика да работам на одлични текстови од извонредни македонски автори. Многу ми значат нивната доверба и желбата да ми ги предадат своите мисли и зборови за да ги илустрирам и да ја дополнам нивната приказна со својата нишка. Всушност, за мене како илустратор тоа е голема награда. Затоа ретко одбивам понуди за соработка. Разновидноста на делата што сум ги илустрирала досега ме научи дека со секој нов предизвик се надградувам, учам, се барам себеси и го истражувам својот израз.; дека тоа е мојата пасија, но и – морам да бидам искрена – тежок труд, интензивна работа што иако е сонот што го живеам, бара од мене дисциплина, часови поминати со пенкалото во рака, секојдневно внимание и трпение.

Иако се етаблираше како една од водечките илустратори на сликовници кај нас, имаш издизајнирано и многу корици на книги. Што ти е најважно во однос на дизајнот на една корица?

Се водам, всушност, по исти принципи како при илустрирањето книги, преминувам од емоција до мотив и го разгранувам, му давам своја интерпретација. Тука задачата е малку потешка бидејќи со само една илустрација или графичко решение морам да ја доловам суштината на делото. Тука треба да се земаат предвид и типографските решенија, како и целокупниот изглед на една едиција зададен од издавачот. Бидејќи сум илустратор, најчесто илустрацијата е водечки елемент во моите дизајни на корици, но забележувам дека сѐ повеќе ме влече кон минималистичкиот графички дизајн и некои едиции што се замислени како такви за мене претставуваат интересен предизвик.

Годиниве имаш добиено повеќе награди – од Македонската асоцијација на издавачи, од „Арс ламина“, од фестивалот „Литера“. А неодамна го доби и Крстот за заслуги, кој е државно признание на Република Полска за особен придонес во промоцијата на полската литература во Северна Македонија. Што претставуваат за тебе признанијата и наградите?

Пред сѐ, тие претставуваат едно внимание од страна на јавноста и даваат добар фидбек дека тоа што го правам допира до другите. Сметам дека за еден уметник секаква реакција предизвикана од неговата уметност е особено важна, независно дали се работи за дискусија, критика или награда. Кога предизвикува емоција, поттикнува размислување и разговор, тогаш живее, станува медиум.

За мене лично наградите се секогаш признание за целиот труд што го вложувам во сите мои активности на секакви полиња. Секако не работам за тоа, но мило ми е што мојата посветеност не поминува незабележана. Но, исто така, не треба да заборавиме дека наградите често имаат и еден мерлив ефект, не помалку важен, т.е. со нив се зголемува нашата видливост во сферата во којашто работиме, а таа отвора шанси за повеќе ангажмани, понуди за соработка, што во сферата на илустрација е многу важно.

За крај, кои ти се омилени современи илустратор(к)и?

Тешко ми е да одберам, затоа што главно им се восхитувам на многу автори што ги следам и ги познавам преку нивните цртежи. Пред сѐ, поради тоа што уметноста убаво ни докажува колку е човекот неизмерно креативен и како сите различно го гледаме светот. Но, да не останам должна на крајот, ќе набројам неколку полски илустратори што ми оставиле голем впечаток и влијаат врз моето естетско чувство, предизвикуваат восхит и бесконечно ме инспирираат, а тоа се: Јоана Консехо, Гоша Херба, Емилија Ѓубак, Ана Рудак, Маќеј Шиманович и Гражина Ригал.

Студентите се срцето на УКИМ

Posted on by euhouse

Europe House  во соработка со Умно.мк ја почнува рубриката „Надреден знак“ во која секоја последна среда во месецот, интелектуалци од одредена област ќе пишуваат колумна на теми што нè засегаат.

Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, воден од визијата за создавање генерации кои со своето знаење ќе ја унапредат социо-економската состојба во државата, издвојува голем дел од својот буџет за поддршка на студентските активности и проекти. Со овие средства УКИМ ги опфати сите академски, културни и спортски полиња, отворајќи нови можности за сите свои студенти, од различни факултети, да го покажат својот потенцијал и да остават траен впечаток на домашната и меѓународната сцена. Универзитетот посветено работи на континуирано унапредување на можностите за студентите.

Студентите се срцето на нашата институција, а нивните успеси се најголемата потврда за нашите заложби. Верувам дека преку поддршка на ваквите иницијативи, ги поттикнуваме студентите да го развијат својот интелектуален потенцијал и да се позиционираат како клучни актери во решавањето на глобалните предизвици.

Улогата на универзитетите во развиените општества e да создаваат стручњаци за „новото време“ и за новонастанатите потреби на пазарот на трудот, да се вмрежуваат и да вршат дисеминација и трансфер на знаење кон студентите и кон заедницата. Студентите секогаш ќе бидат смислата на нашето постоење. Тие ни се на прво место. Работата со студентите, слушањето на нивните проблеми, приоритети и идеи е особено важна задача и наша должност. Вклучувањето на студентите во сите активности на Универзитетот продолжува да биде наша определба и во иднина. Мисијата на Универзитетот е да обезбеди не само врвно образование и исклучителни знаења, туку и највисоки компетенции и да ги подготви своите студенти за пазарот на трудот.

Наставата и квалитетот на наставата отсекогаш биле приоритет преку кој придонесуваме за интелектуалниот и професионален развој на студентите. Но нашата наставничка дејност не завршува тука, денес повеќе од кога било мораме да го употребиме нашиот авторитет и во услови на големи предизвици пред кои сме исправени сите ние, да им го покажеме вистинскиот пат. Да ја поттикнуваме нивната инклинација кон знаење, стремежот кон континуирано учење и надградба и да им покажеме дека знаењето е трајна вредност, сила и моќ. УКИМ промовира интелектуална средина во која се ценат и почитуваат, пред сѐ, вистинските вредности, средина во која се почитуваат и прифаќаат разликите меѓу луѓето, посветеноста на знаење и развојот на човечки вредности.

Академското знаење претставува основа на сите клучни компетенции што ги бара пазарот на трудот, но денес тоа не е доволно. Рамнотежата меѓу академското знаење, практичното know-how и меките вештини мора да биде специфична за секоја образовна програма зависно од научното поле, таргетираните компетенции, таргетираните работни места, социо-економското опкружување итн.

Затоа, УКИМ останува фокусиран на отворање можности кои ќе ги инспирираат креативноста и иновативноста кај младите. Горди сме и на соработките со европски културни центри и институции, како што е Europe House. На 22 мај годинава, по повод одбележувањето на 75-годишнината од основањето на УКИМ, а по повод Денот на Европа 2024 година, беше организиран концерт за студентите наречен „Мајска сесија – Дојди да се преслушаме“. Концертот претставуваше автентично музичко патување низ историјата на домашната рок и поп-антологија.

Исто така, значајна е да се спомене и финансиската поддршка на Europe House на меѓународните студентски средби „Скомрахи“ при Факултетот за драмски уметности, кои годинава се одржаа под мотото „Дионизија сега“. Оваа манифестација беше вистинска радост за студенти од осум држави.

Особено сме горди и сакам да ги истакнам постигнувањата на нашите студенти на меѓународни натпревари во различни научни области, што е доказ дека знаењето што го стекнуваат на УКИМ високо се вреднува во меѓународни размери.

Најистакнатиот успех во тековната академска година го постигна тимот на Правниот факултет „Јустинијан Први“, кој учествуваше на меѓународниот натпревар по меѓународно право и меѓународни трговски спорови „Phillip C. Jessup Moot Court“ во Вашингтон, САД. Тимот, составен од пет студенти и двајца ментори, го оствари најдобриот пласман досега, постигнувајќи го 45. место од над 600 правни факултети од целиот свет кои учествуваа на натпреварот. Правниот факултет првпат се пласира во елиминационите рунди на овој престижен натпревар. За оваа активност, УКИМ обезбеди поддршка за целосно покривање на патните трошоци и трошоци за сместување на сите студенти што учествуваа во натпреварот, како и за нивните ментори.

Со успехот што го постигнаа студентите на натпреварот „Phillip C. Jessup Moot Court“ се демонстрираа силните заложби на УКИМ за квалитетна едукација и за глобална видливост на своите студенти, потврдувајќи ја мисијата за создавање експерти подготвени за меѓународната сцена.

Меѓународниот натпревар „RoboMac“ 2024, кој се одржа на Факултетот за електротехника и информациски технологии (ФЕИТ), привлече 61 студент од ФЕИТ, ФИНКИ и Машинскиот факултет. Студентите, распределени во 22 тима, се натпреваруваа во пет категории поврзани со роботика, електроника, автоматика и вештачка интелигенција. Дополнително, на „RoboMac“ 2024 учествуваа и средношколци преку паралелната програма „РобоМак јуниор“, каде што 54 ученици од 26 средни училишта од Северна Македонија се натпреваруваа во автономна мобилна роботика и паметна електроника.

Поддршката за „RoboMac“ ја прикажува стратегијата на УКИМ за развој на иновативни технологии и едукација во области со висока додадена вредност, со што се инспирираат новите генерации инженери и се поддржува технолошкиот напредок на Северна Македонија.

Тим од 20 студенти од Машинскиот факултет и ФЕИТ го претставуваше УКИМ на „Formula Student Alpe Adria“ во Велика Горица, Хрватска, каде што учествуваа 51 тим со над 1.000 студенти од најпрестижните универзитети во Европа. Активност која беше безрезервно поддржана од УКИМ. Тимот MES Racing, кој првпат учествуваше на ваков натпревар, успеа да развие болид за само шест месеци, по што доби пофалби од судиите и конкурентите.

„Formula Student“ е натпревар кој ги поттикнува тимскиот дух, иновативноста и инженерската прецизност кај студентите, со што претставува значаен чекор напред за претставување на македонскиот талент на индустриската сцена.

Тимот на „Formula Student“ оваа година ја доби наградата „13 Ноември“ што ја доделува Град Скопје, што е уште една потврда за успехот и постигнувањата на нашите студенти и нивните ментори.

УКИМ го поддржа и тимот на студенти од Природно-математичкиот факултет, под водство на еден асистент на 18. Математичка олимпијада за студенти од Југоисточна Европа (SEEMOUS 2024). Студентите го покажаа своето знаење, натпреварувајќи се во конкуренција од повеќе универзитети од Југоисточна Европа, при што еден од учесниците беше само еден поен под границата за награда. Со учеството на SEEMOUS се потврди квалитетната едукација што ја нуди УКИМ во секое поле, прикажувајќи ги талентите и потенцијалот на македонските студенти на меѓународната сцена.

Во текот на академската година УКИМ поддржа и учество на студенти на меѓународни семинари, конференции и обуки од повеќе сфери, како што се семинарот „Expert Evidence in Civil Procedure“ во Краков, Полска, и меѓународната конференција за енергетска ефикасност СКЕЕОР 2023 и СКЕОР 2024.

Поддршката за овие активности ја рефлектира посветеноста на УКИМ кон отворање врати за студентите да ја збогатат својата едукација со светски перспективи.

Дополнително, УКИМ ги поддржа и сите културни и спортски активности, како и други манифестации организирани од факултетите, факултетските студентски собранија и УСС. Исто така, Универзитетот ги поддржува и другите активности во кои учествуваат студентите, како „Градежнијада“, „Агрономијада“, „Машинијада“ и други.

Овие вложувања сведочат за определбата на УКИМ да создаде баланс меѓу академскиот успех, културното изразување и спортскиот дух, што претставува суштински дел од личниот и професионален развој на студентите.

УКИМ останува посветен на континуирано унапредување на можностите за студентите преку финансиска и организациска поддршка, создавајќи основа за развој на иновативноста, глобалната компетитивност и лидерските вештини кај новите генерации.

проф. д-р Биљана Ангелова, ректор на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје

Бенјамин Лангер: Да преведуваш од македонски на германски значи да бидеш и агент

Posted on by euhouse

Разговара: Наташа Атанасова

Бенјамин Лангер е преведувач од македонски на германски, кој изминатите години со своите преводи изгради мало прозорче низ кое читателите на германски можат да погледнат во македонската книжевност. Тој има преведувано дела на Влада Урошевиќ, Румена Бужаровска, Гоце Смилевски, Бранко Цветкоски, Дејан Трајкоски…, а неговиот превод на класичниот роман „Пиреј“ од Петре М. Андреевски предизвикал голем интерес меѓу германската читателска и критичка јавност. За овој превод тој ја доби Меѓународната награда за превод „Драги“, којашто годинава му беше доделена во рамки на фестивалот „Букстар“.

Кога и како Ви се роди љубовта кон македонскиот јазик?

По моите студии по Германистика и Историја на уметност во Бамберг (и една година во Будимпешта) аплицирав за место како лектор на Фондацијата Роберт Бош. Таа „Лекторска програма за Средна и Источна Европа“ нудеше можност да се предава една до две години на универзитет во тој регион и да се организираат културни проекти со студентите. Мојот план беше да заминам во Романија, во граничниот регион со Унгарија каде што се зборува романски и унгарски. Но на интервјуто ме прашаа дали би отишол и на друго место, и тоа место беше Скопје. За мене Македонија и македонскиот јазик беа сосема нови, но еве, земјата веднаш многу ми се допадна и почнав да го учам јазикот. Многу ми помогна што луѓето беа толку отворени и љубезни, сите „ми правеа муабет“, и мислам дека токму преку луѓето се роди мојата љубов кон македонскиот јазик. Останав четири години во Скопје. По една година станав лектор на ДААД што ми овозможи да работам подолго на факултетот „Блаже Конески“. А по три години, кога бев способен да читам и книги на македонски јазик – првата беше „Скопски раскази“ од Влада Урошевиќ –, таа љубов несомнено се вдлабочи.

Што беше најважно за да се препуштите на предизвиците на книжевниот превод од македонски на германски?

Кога живеев во Македонија, сè уште немаше речиси ништо од македонската книжевност што можеше да се најде на германски. Ми беше жал и почнав да преведувам раскази за барем дел од литературата да споделам со пријатели и моето семејство. Еден поттик беше и една работилница со моите студенти каде што преведувавме германски книжевни текстови за Скопје на македонски. Тоа беше многу убаво искуство и сакав да продолжам. Сериозно почнав да преведувам дури кога се вратив во Германија и кога овде во Берлин се запознав со луѓе од преведувачката сфера, како на пример од мрежата ТРАДУКИ. Преку нив не само што почнав да преведувам за книжевниот саем во Лајпциг туку и ги открив можностите коишто ги нудат работилниците и семинарите на Германскиот фонд на преведувачи. Од тие семинари научив многу и ја стекнав самодовербата што беше потребна за да стапам во контакт со можни издавачи. Мислам дека имав среќа на мојот пат како преведувач.

При преведувањето на делата, дали Ви е поважно преводот да е што поблизок и поточен до оригиналниот текст или да е што поблизок и поразбирлив за современиот читател?

Сметам дека мора да биде нешто измеѓу. Најважно ми е ритамот и дикцијата, но и особеностите на оригиналниот текст да бидат сочувани во преводот. Секогаш се трудам да останам што е можно поблиску до оригиналот, но честопати треба да се оддалечувам за да звучи и на германски како да е оригинал, односно за да одговараат регистарот и бојата на јазикот на оригиналниот текст. Буквалниот превод не е секогаш правиот превод. Но секако зависи и од делото. „Пиреј“, на пример, има многу зборови и изрази кои и на современиот македонски читател не му се лесно разбирливи, а и начинот на зборување на главните ликови односно раскажувачи не е современ и делува дури малку егзотично. Значи, во тој случај требаше и преводот да биде таков, не секогаш лесно разбирлив, посебен, дури и егзотичен. Сакав да го сочувам карактерот на текстот и да не го поедноставам. Но кога преведувам дела кои на современиот македонски читател воопшто не му делуваат „туѓо“ или „егзотично“, секако дека не сакам да им делуваат така и на германските читатели. Не сакам непотребно да отуѓувам преведувајќи буквално – што лесно се случува на пример во случај на пцовки. И не сакам да се препознава дека е превод бидејќи читателот се „сопнува“ при читањето кога се соочува со зборови, синтактични структури и изрази кои не се соодветни за германски текст.

Кои се најголемите предизвици за еден преведувач од македонски на германски јазик? И кое од делата што ги имате преведено од македонски Ви има предизвикано најмногу „преведувачки маки“?

Најголемиот предизвик, всушност, е да се најде издавач. И не само да се најде издавач, туку и да се најде издавач којшто нема да ја објави книгата можеби само затоа што добива финансиска поддршка на пример од ТРАДУКИ или од Европската Унија, туку кој ќе се ангажира и понатаму за книгата со промоции, со рекламирање, со контактирање на критичари коишто би можеле да бидат заинтересирани. Да бидеш преведувач од македонски на германски истовремено значи да бидеш и агент, не само преведувач. А таа работа е многу мачна и бара многу време.

Што се однесува до „преведувачките маки“, мислам дека најмногу ми ги предизвика „Пиреј“ од Петре М. Андреевски. Но, истовремено, тие маки ми донесоа и големи радости. Зошто? Затоа што добив толку многу помош од драги луѓе. Не можев да го прашам авторот за зборови коишто ги нема во ниеден речник, но ги прашував син му Сергеј Андреевски со сопругата Ирена и внукот Меглен кој дури живее во Германија. Кога и тие не знаеја или не беа сигурни, одеа со моите списоци во Слоештица за да ги прашат старите луѓе таму и се враќаа со објаснувања и честопати и фотографии на предмети, алати итн. И мојата другарка Бранка Ѓорговска отиде за мене во Музејот на Македонија и разговарала со стручњаците за плугови и за различни видови на волнени ткаенини, а и за разбои за да можев да разберам кој дел од традиционален разбој за што служи и да најдам германски еквиваленти. Тоа, всушност, беше групна работа и беше прекрасно искуство.

Годинава ја добивте меѓународната награда „Драги“ за преводот на романот „Пиреј“ од Петре М. Андреевски. Колку Ви значи ова признание како професионален книжевен преведувач?

Секако дека многу ми значи ова признание за мојата работа како преведувач, исто како и меѓународното признание „Блаже Конески“ на Македонската академија на науките и уметностите, коешто го добив пред неколку години на предлог од Влада Урошевиќ. Овојпат посебно ми беше драго што ми ја доделија наградата токму во зградата на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“, на истото место во влезната хала, каде што на времето настапив со мојата театарска група од студенти на Германистика и ученици од Гимназијата „Јосип Броз Тито“. Имав чувство како да се затвори еден круг.

Во образложението за наградата стоеше дека германскиот превод на „Пиреј“ доживеал одличен прием кај германската публика. Според Вас, освен на квалитетот на делото и квалитетот на преводот, кои други фактори влијаат за еден ваков пробив на дело од, условно речено, мал јазик, на пазар на голем јазик како што е германскиот?

Секако и квалитетот и активностите на издавачката куќа. Во случајот на „Пиреј“ се работи за Издавачката куќа „Гуголц“, на германски „Guggolz Verlag“. Издавачката куќа е мала, но неверојатно успешна и позната. Издавачот Себастиан Гуголц е голем ентузијаст и се ангажира многу за своите книги. Критичарите го знаат и го ценат, и кога тој предложува некоја нова книга може да бидат сигурни дека е квалитетна и дека вреди да се занимаваат со неа. Без таков ангажман би било многу, многу потешко да се пробие една книга преведена од не многу познат јазик на суровиот книжевен пазар во Германија.

Кое дело или автор е Вашиот следен предизвик да го пренесете на јазикот на читателите на германски?

Моментално сум во фаза на исчекување. Има еден проект што би сакал да го реализирам, има дури и издавачка куќа, но книгата би се објавила во пакет со други книги од други јазици и сè уште не е јасно дали ќе се финансира. Затоа сè уште не би сакал да откријам повеќе. Инаку, имам повеќе книги што сакам да ги преведам, но морам првин да најдам издавач. За тоа треба многу време, а треба и сила. А со моето полно работно време на одделот за меѓународна соработка на Слободниот Универзитет Берлин, во комбинација со две сè уште мали деца, некако ми недостасуваат и време и сила, барем засега. Но сигурен сум дека ќе дојдат и други времиња! Во никој случај нема да се откажам од преведувањето на македонска книжевност.

Насловна фотографија: Ефи Лонгину

Науката е пријателка, а не Баба Рога

Posted on by euhouse

Europe House во соработка со Умно.мк ја почнува рубриката „Надреден знак“ во која секоја последна среда во месецот, интелектуалци од одредена област ќе пишуваат колумна на теми што нè засегаат.

„Ако не сте умни, ќе решавате задачи математика!“ Колку од нас како деца ја имаат слушнато оваа реченица?

Науката не смее да биде Баба Рога за плашење деца. Таа е со нас од рана возраст, кога првпат ги откриваме законите на физиката и ги испитуваме нивните граници. Таа е блиска, задева, интригира, скокотка и ветува авантури и можности за истражување. Нè тера да си поставуваме прашања за светот околу нас и не нè остава на мир додека не најдеме одговор. Ни отвора врати кон свет исполнет со чудесни откритија и нè учи како со љубопитност и со креативност можеме да го разбереме светот околу нас. Науката е наша стара познајничка, на која ако ѝ дадеме шанса, ќе ни стане другарка за цел живот. Другарка која ги проширува нашите хоризонти и нè подготвува за иднина полна со непознати можности и предизвици.

Но, како и секој добар пријател, науката некогаш знае да нè изнервира, особено ако не ѝ дадеме шанса да биде достапна, разбирлива и инспиративна. За среќа, не треба многу за да заинтересираме дете за наука, бидејќи таа е насекаде околу нас. Доволно е да влеземе во кујната со нашето дете, па преку готвењето да му покажеме како хемијата создава чуда …. за јадење 😊 И не, не е потребно да знаеме сè … доволно е да му покажеме на нашето дете дека негувањето истражувачки дух е многу важно. Следниот пат кога детето ќе постави прашање за тоа како функционира нешто, да го искористиме тоа како можност за заедничко истражување: ние, другарката-наука и детето.

Веќе неколку години сум дел од неформалното образование кај нас и гледам дека децата тука ги доживуваат научните концепти како апстрактни и тешки за сфаќање, како непријател со кој треба да се борат и да се надмудруваат. Интерактивните методи и практичните демонстрации ја прават науката опиплива и блиска, а ако ги нема, се разорува другарството меѓу децата и науката. Од досегашното искуство со работилници и проекти со деца, најважното што го забележав е дека кога научната работилница е визуелна, забавна и полна со хумор, тоа многу повеќе им останува во сеќавањето на учениците. На овој начин учењето станува подинамично и поинтересно, децата побрзо учат и посмело поставуваат прашања. Во тој момент децата создаваат врска со науката која оди подалеку од учебникот.

Но, што ако оваа љубопитност и талент за наука се загубат поради недоволна поддршка во редовното образование? Еден наставник не може да им посвети доволно внимание на сите ученици и често се случува талентираните деца да останат незабележани или недоволно стимулирани во рамките на традиционалниот образовен систем. За да не се случи ова, на сцената треба да стапи едно друго победничко трио, а тоа е: науката, детето и менторот.

Концептот на менторство еволуира низ годините. Во последно време туторите се доделуваат за да можат учениците да постигнат подобри резултати на училиште. Сепак, „тутор за петка“ е поинаков од ментор што се обидува да го формира начинот на кој размислува детето. Во минатото туторите биле реномирани научници кои работеле со талентирани деца, помагајќи им да ги развијат своите вештини и знаења, пренесувајќи им искуства и длабоки научни познавања. Невронаучникот Ерик Хоел има напишано серија текстови на оваа тема со наслов: „Зошто престанавме да правиме Ајнштајни?“. Во нив тој објаснува дека речиси сите големи умови од Галилео, преку Дарвин до Ајнштајн имале свои индивидуални ментори.

Според Хоел, оваа форма на менторство била темел за создавање на најголемите научни умови во човештвото. Но, со текот на времето, овој пристап се загубил во модерните системи на масовно образование, во кои фокусот е ставен на стандардите и унифицираните методи на учење. Денес, повторното воспоставување таква врска меѓу менторите и младите таленти може да ја создаде новата генерација Ајнштајни.

Нашата фондација „Кантарот“ се инспирира од овие примери и се обидува да го стави менторството во македонски контекст. Токму затоа нашите стипендисти ги поврзавме со ментори, истакнати научници кои работат на реномирани универзитети во светот. Талентираните ученици повеќе од шест месеци работеа со своите ментори за да подготват научни предавања на третата конференција „Наука за деца“. Меѓу децата и научниците се создадоа силни врски и тие уживаа во заедничкото работење. Се надеваме дека овие партнерства ќе продолжат и во иднина.

Сепак, тешко е да се најде индивидуален ментор за секое дете. За среќа, тоа не е единствениот начин на кој можеме да им помогнеме на новите генерации да ја засакаат науката. Секој муабет со научник, секоја научна работилница, секое инспиративно предавање од наставниците отвора нови хоризонти. А кога ќе ги видам децата со ококорени љубопитни очи, полни со ентузијазам да го одгатнат научниот концепт, и кога озгора на тоа, на крајот од работилницата ќе ми кажат: „Јас сакам да се запишам на наука за деца“ … е тогаш ми се полни срцето со милина и верба дека тоа е зачетокот на едно долгогодишно другарување меѓу децата и науката.

Пишува: М-р Драгана Стикова, директорка на Фондацијата „Кантарот“, раководителка на „Наука за деца“

 

Иван Шопов: Големите наративи и мудрости, просто, молат за испревртување

Posted on by euhouse

Разговара: Наташа Атанасова

Минатата недела во рамки на фестивалот „АртАреа“ беше промовирана новата книга, односно новата збирка кратки раскази „Зентруфуга“ на Иван Шопов.

Читањето на книгата е како да сте седнале во поза за медитација и наеднаш се пуштате по голем воден тобоган. Расказите почнуваат да ве вртат со скокотливи повици да им се препуштите на откачените приказни. Често ве тераат да си ги протриете очите и да се прашате дали светот е свртен наопаку или е до вас. Па некаде ќе доживеете ладен туш, некаде ќе се омекнете или саглам ќе се ишмирглате, а на крајот на секој расказ стрмоглаво ќе се струполите во базен на ново изненадување. И откако цело време со трпки низ стомакот задоволно си се смеете, сфаќате дека искуството било крајно адреналинско и ви создало зависност.

Во овој случај, и потреба за разговор.

Како си, Иван? Освен што гледаме дека и со новата книга продолжуваш да бидеш наострен да тераш правда за кратката проза. 😊

Секогаш е добро да се добие вакво прашање, макар и во интервју! Добро сум, благодарам на прашањето 😊 Ги средувам впечатоците по објавувањето на „Зентрифуга“ и промоцијата во рамки на фестивалот „АртАреа“, па полека се помирувам со тоа дека веќе не можам да влијаам врз судбината на приказните, кои веќе почнаа да живеат самостоен живот.

Слоганот што го смислив како шега и закачка за моите литературни пријатели кои книжевните читања што ги организираа главно ги посветуваа на поезијата, полека се претвори во некаква мисија. Останувам посветен на читање, пишување, па и преведување текстови во оваа книжевна форма.

Микрофикцијата не престанува да ме возбудува веќе со години. Сѐ уште ми е голем предизвик да создадам дело кое ќе биде набиено со енергија, една мала книжевна, јазична експлозивна направа, да си играм со текстот на мал простор, да кокетирам со огромната белина надвор од редовите и да создавам поле за бесконечни асоцијации… Кратката проза е секси, нуди вид задоволство кој не може да го овозможи ниту една друга книжевна форма, ниту еден друг жанр…

Понекогаш на шега велам дека мрзата е пресудна за определбата да пишувам минималиситчка проза. Ова го споменуваат и повеќе класици на формава (први на памет ми паѓаат Лидија Дејвис и Иштван Еркењ). Понекогаш толку често се шегувам со тоа, што почнувам да се плашам дека не е само шега, дека навистина има нешто вистинито во таквото тврдење…

Дел од мотивацијата се крие и во инаетот. Кратката прозна форма некако традиционално се наоѓа на маргините, уште од времето кога се појавуваат песните во проза па натаму. Првите автори на песни во проза не ни доживеале да ги видат своите дела објавени како книга! Иако постојат книжевни ѕвезди, етаблирани писатели познати по својот прозен минимализам, тие се повеќе исклучоци кои го потврдуваат правилото. Кога ќе се спомне Хулио Кортасар, никој прво не помислува на неговите кратки раскази. Тие не се прва асоцијација ни за Франц Кафка, исто како што прва асоцијација за Томас Бернхард не е книгата „Имитатор на гласови“, а за Елијас Канети „Прислушкувач“. Дури и во македонската книжевност, она што е канон на македонската литература – ајде да ги спомнеме Влада Урошевиќ и Славко Јаневски – никој прво не помислува на нив како на минималисти. Би сакал да замислам разговор со помлад читател кој би одел отприлика вака:

-Го знаеш ли Влада Урошевиќ? – Да, секако, тоа е авторот на „Седмата страна на коцката“. Или на прашањето „која ти е омилена книга од Славко Јаневски“ да добијам одговор дека тоа е книгата „Зад тајната врата“…

Малку го развлеков одговоров, па да заокружам: правда за кратката проза!

Кратките раскази, кои веќе станаа твој заштитен знак, овојпат ги објави под оксиморонскиот наслов „Зентригуфа“. Како и, уште поважно, кога дојде до насловот – при некоја медитативна состојба или додека мозокот ти беше на 1.200 вртежи?

Ох, веројатно тоа се случи при уште повеќе вртежи, но кога машината во главата веќе стивна и настапи еден миг на тишина. Можеби ќе звучам грубо, ама пародирањето на зен-приказните доаѓа од длабоката, исконска човечка потреба за заебанција. Некому можеби ќе му биде малку чудно, но решив да ги пародирам зен-приказните токму затоа што тоа се текстови што многу ги сакам, што ми се многу драги. Слично како што во личниот живот можеме да си дозволиме погрубо и послободно да се шегуваме само со оние кои ни се навистина блиски, така и во книжевноста си дозволувам да ги пародирам оние текстови кои ми се баш такви – блиски. Луцидноста, парадоксалноста на тие наративи, па честопати и хуморот кој го содржат, ги засакав уште како средношколец. Но, односот кон овие текстови ми е амбивалентен. Колку и да ми се симпатични како книжевни дела, алергичен сум на поуки и на мудрување, макар тие поуки биле пренесени на овој луциден начин. Затоа решив да ги пародирам драгите зен-приказни. Како основа, изворник за пародиите, ги користев зен-приказните објавени во издание на Магор 2013 година, во превод на Владимир Мартиновски и Владимир Јанковски. Практично, станува збор за своевиден редимејд – главно интервенирав врз краевите на текстовите, променувајќи ја, преосмислувајќи ја, па ајде да речам и уништувајќи ја нивната изворна поента. Отприлика така како што Марсел Дишан ѝ нацртал мустаќи на Мона Лиза, или како што децата со фломастер ги зацрнуваат забите на политичарите на предизборните плакати… Во мене сѐ уште има нешто од тој бељаџија.

Збирката е поделена на три дела: „антрополошки раскази“, како што ги нарече Калина Малеска на промоцијата; раскази за маргинални јунаци и ситуации; и, во срцето на книгата, пародиите на зен приказни. Ги спојуваат игривоста, хуморот, очудувањето. И не е ли секогаш така кога ќе се спојат малите луѓе и големите мудрости и наративи?

Не само како писател, туку и како човек, во она што популарно се нарекува реален живот, сакам да имам отворени очи, отворени сетила, отворен дух за она што е необично, за она што отстапува од здодевните норми. Секојдневнието, реалноста сама по себе не ме возбудува премногу, освен како основа за нешто повеќе од појавното, од видливото, од лесно достапното… Ги сакам маргиналните луѓе, маргиналните места, ситуации… Сето она што нема да се најде во вести, на разгледница или во учебник по историја. Понекогаш се задоволувам само со тоа да бидам хроничар на таквите луѓе, појави и феномени, како во книгата „Скопје: изгубените чевли на градот“, а понекогаш тие се основа за создавање приказни кои излегуваат надвор од правилата на стварноста, претставуваат некаква порта кон фантастичното, кон надреалното, кон еден свет во кој цврстите закони на кои сме навикнати се прекршени или целосно укинати. Многу често нештата што ме опкружуваат се само граѓа за конструирање загатки, за градење тајни одаи со заклучени врати зад кои и самиот не знам што има. И добро е што е така.

А големите наративи и мудрости… Просто молат за испревртување преку судирот со бизарните, маргинални светови и појави.

Моќта на зборот, приказната, книгата… како тема се појавува во повеќе раскази (Природонаучник, Благородна вештина, Скопје чита…) – сместена во истиот хумористичен и пародиски контекст. Живееме ли во време во кое поетот не сакајќи го победува боксерот?

И во „Приказни“! И во „Приказни“! 😊 Ако не верувам во моќта на приказната, веројатно треба да се зафатам со нешто друго, а не да се занимавам со пишување. Иако добриот литературен занаетчија веројатно не би требало да го направи тоа, ќе ви откријам една нешто: во „Зентрифуга“ се застапени и пет постари, веќе објавени раскази. Мотивот за тоа овојпат не е мрзата. При пишувањето и структурирањето на книгата, истовремено се одвиваше и процес на преиспитување и превреднување на она што веќе сум го напишал и објавил. Ми беше возбудливо тоа што забележав дека овие пет микропрози сѐ уште можат да го поминат мојот критички филтер, а истовремено органски да се вклопат во целината со новите раскази. Не е случајно тоа што еден од петте раскази што ја преживеаја самокритиката е токму расказ што инсистира на моќта на приказната.

Што се однесува на дуелот поет-боксер, не се осмелувам да издвојам победник. Сум видел патосирани поети и боксери, како и луѓе што ги толкуваат и двете улоги. Понекогаш и поетот мора да удира тупаници по своето лирско „работно време“. А постојат и боксери што сакаат поезија. Ова повеќе е метафора, не алузија на Мате Парлов 😊

Исправена неправдата кон расказот „Приказни“ 🙂

На промоцијата кажа дека по анализата на расказите што си ја направил отпосле, по бројот на пресечени глави на учители во нив, си сфатил дека веројатно потсвесно имаш проблем со авторитети. Што друго научи за себе по завршувањето на книгава?

Веројатно е претерано да се каже дека правев анализа на расказите, но при обликувањето на книгата и препрочитувањето на текстовите, кога гледате што сѐ имате на куп како материјал и размислувате како да го организирате, просто бодеше очи моментот дека повеќе пародии на зен-приказните завршуваат така што просветлениот ученик му ја отсекува главата на учителот. Веројатно тоа има врска со отпорот кон авторитетите, што само по себе не мора да е добро, но ми се чини дека во одредена мера е неопходно за каков било напредок.

Пишувањето за мене во голема мера е интуитивен чин, па затоа и она што сум го „научил“ за себе не можам да го артикулирам едноставно, како некаква дефиниција, формула или теза. Спознанијата од творечкиот пат со „Зентрифуга“ се повеќе насетувања, па затоа и се артикулирани во книжевноуметнички облик. Она што ми е уште појасно по завршувањето на книгава не е некаква новост за мене: ги обожавам тајните, микромистериите, па ќе се впуштам во таков тип авантури и во иднина.

Како верен обожавател на краткиот расказ, може ли да споделиш еден долг список на автори на кратки раскази и еден краток на најомилените кратки раскази?

Правењето списоци не ми е баш омилено, затоа што секако ќе пропуштам некое важно име, па потоа со месеци ќе си ја чукам главата околу тоа. Но, ако одбијам ќе испаднам некултурен, па еве, ќе го направам тоа со мало уводно оградување дека списоков никако не е конечен, постојано се ажурира и надополнува, а во него се споменати имиња и наслови што први ми паднаа на памет од огромниот океан на микропрозата:

Омилени автори на кратки раскази/минималистичка проза/поезија во проза: Данил Хармс, Иштван Еркењ, Влада Урошевиќ, Ден Роудс, Емброуз Бирс, Лидија Дејвис, Горан Стефановски, Славко Јаневски, Џејмс Тејт, Томас Бернхард, Давид Албахари, Владислав Христов, Бојан Бабиќ, Франц Кафка, Елиас Канети, Хулио Кортасар, Анри Мишо, Жан Тардие, Даниел Драгоевиќ, Хуан Мануел де Прада, Звонко Карановиќ, Збигњев Херберт, Роман Кисјов, Ана Марија Шуа, Андре Бретон и француските надреалисти… Би можел да набројам уште триесетина минималисти само од македонската книжевна сцена, но сигурно ќе заборавам некого, па потоа ќе бидам изложен на непријатности… А можеби ќе ми затребаат и боксерските вештини. Би се поштедил од тоа.

Некои од од омилените минмалистички прози: „Еден спокоен човек“ од Анри Мишо, „Линчување“ од Данил Хармс, „Феномен“ од Иштван Еркењ, „Злоупотреба на довербата“ од Жан Тардие, „Пичката на месечарката“ од Хуан Мануел де Прада, „Разнесувач на писма“ од Славко Јаневски, „Наука“ од Влада Урошевиќ, „Градски живот“ од Лилјана Дирјан, „Машина“ од Давид Албахари, „Игра“ од Ѓорѓи Крстевски, „Здодевни пријатели“ од Лидија Дејвис, „Антропологија“ од Ден Роудс, „Лудата по чаршафи“ од Елиас Канети…

За крај, во духот на завршниците на кратките раскази, каква пресвртница би му напишал на ова интервју?

„А дали знаете дека алжирскиот бег под самиот нос има израсток?“

Да оставаме еколошки отпечаток!

Posted on by euhouse

Europe House во соработка со Умно.мк  ја креира рубриката „Надреден знак“ во која интелектуалци од одредена област пишуваат колумна на теми што нè засегаат.

Технологијата има огромен потенцијал за промена на човечкото однесување, особено кога станува збор за мобилност и одржливи практики. Преку дигитални решенија, компаниите и индивидуалците можат да го редефинираат начинот на кој патуваат, префрлајќи се на поеколошки форми на транспорт. Со примена на иновации, како оние вклучени во мобилните апликации, луѓето можат да бидат охрабрени да пешачат, да возат велосипед или да користат јавен транспорт. Ваквиот пристап не само што ги поттикнува поединците на физичка активност туку и директно влијае врз намалувањето на емисиите на CO2.

Но, влијанието на технологијата не завршува тука. Компаниите сега користат алатки кои им помагаат да бидат поопштествено одговорни, со тоа што поттикнуваат позитивни практики кај своите вработени, а воедно и го следат својот еколошки отпечаток.

Кога ќе се навратам на патот што го изминавме со Challenger, не можам, а да не се запрашам колку всушност напредувавме. Од една обична идеја за мотивација на луѓето да вежбаат до создавање софтвер кој денеска ги охрабрува компаниите да се вклучат во одржливи практики. Идејата започна како инспирација за одржлива мобилност, но со текот на времето прерасна во нешто многу поголемо – алатка за корпоративна општествена одговорност.

Ja искористивме технологијата за да ги мотивираме луѓето да вежбаат и да ги наградиме симболично за тоа. Но, додека го развивавме проектот, сфативме дека имаме можност да направиме нешто многу посериозно и позначајно – да поттикнеме промени во однесувањето кои ќе придонесат кон подобра животна средина.

Иако на прва рака се чини дека ваква иновативна алатка која ги наградува своите корисници кои одбираат да пешачат и да возат велосипед е одличен мотиватор, сепак, забележавме дека корисниците не беа многу заинтересирани за користење на наградите, а истовремено постојат малку компании спремни да одвојат дел од своите маркетинг-буџети.

Кога иновација се соочува со пазарните потреби, тогаш производите и услугите мора да се менуваат. Со текот на времето еволуиравме во платформа што им овозможува на компаниите да создаваат натпревари кои ги промовираат одржливите навики на вработените. Сега, компаниите можат да следат колку „зелени километри“ се изодени или извозени, колку CO2 емисии се заштедени и да ги наградуваат оние вработени што најмногу придонесуваат. На овој начин се создава корпоративна култура која ги поддржува целите на одржлив развој, но и заедничко чувство на одговорност меѓу вработените.

Технологијата сè повеќе станува основа за корпоративната општествена одговорност. Софтверските алатки овозможуваат компаниите не само да го следат својот еколошки отпечаток, туку и да преземаат активни чекори за намалување на влијанието врз животната средина. Овие дигитални решенија им помагаат на компаниите да создадат иницијативи кои ќе ги мотивираат нивните вработени и ќе ја поттикнат тимската работа.

Технологијата овозможува компаниите да бидат транспарентни, одговорни и да ги покажат резултатите од своите заложби. Ова е клучно во денешно време кога компаниите се оценуваат не само според нивната профитабилност, туку и според нивниот придонес кон општеството.

Како што расте платформата, нашата цел е да го прошириме нашето влијание и да продолжиме да ја адаптираме на потребите на компаниите и заедниците. Секој нов чекор е нова можност за учење и развој. Важно е да продолжиме да негуваме иновации, тимска енергија и посветеност кон одржливоста и тоа сите заедно чекор по чекор. Верувам дека нашето искуство ќе инспирира многу ентузијасти и компании да размислуваат повеќе како со примената на новите технологии можеме и да ја заштитиме нашата планета.

Пишува: Олга Рајчиќ, основач на платформата Challenger

Европска недела на мобилност

Posted on by euhouse

Делегацијата на Европската Унија, Јуроп хаус и Агенцијата за пошти, најавуваат активности во рамки на Европската недела на мобилност 2024. Активностите ќе се одржат на 19-ти септември (четврток), под мотото „Ден на зелена достава,“ а иницијативата е насочена кон поддршка на одржлива урбана мобилност и заштита на животната средина.

Националниот давател на универзалната услуга АД Пошта на Северна Македонија, како и седум лиценцирани даватели на поштенски услуги : Карго Експрес ДООЕЛ увоз извоз Битола, ДХЛ Експрес Македонија ДООЕЛ Скопје, ИН ТИМЕ МК БПС ДОО Скопје (UPS), ТПЛ Тотал Пост Логистик ДООЕЛ Скопје, ИН ПОШТА РАДЕСКИ ДООЕЛ Скопје, ЕКО ЛОГИСТИК СЕРВИС ДОО Скопје и ВИА ПОСТ ДООЕЛ Скопје, ќе ја поддржат оваа иницијатива преку употреба на еколошки транспортни средства (велосипеди, електрични тротинети, достава пеш итн.), за достава на поштенските пратки до граѓаните. Оваа активност ќе помогне во намалувањето на загадувањето и ќе придонесе кон подобрување на животна средина. Воедно, иницијативата ќе се организира и ширум земјата, односно во сите региони каде ќе има достава, а меѓу другите и во дел од градовите од Јуроп хаус мрежата: Скопје, Струмица, Битола, Струга и Тетово.

„Ден на зелена достава“ има за цел да промовира алтернативен и одржлив начин на транспорт, кој е пријателски насторен кон природата и граѓаните, а преку оваа иницијатива, давателите на поштенски услуги ќе ја покажат и својата општествена одговорност и заложба за подобра мобилност и почиста животна средина.

Европската недела на мобилност е кампања основана од страна на Европската комисија за подигање на свеста за одржлива урбана мобилност. Оваа иницијатива има за цел да поттикне промени во навиките, промовирајќи активна мобилност, чист јавен превоз, како и други интелигентни транспортни решенија. Главните активности се одвиваат секоја година помеѓу 16-ти и 22-ри септември, а завршуваат со популарниот „Ден без автомобили“.

Секоја година, сѐ повеќе градови се приклучуваат кон оваа иницијатива, која има огромен медиумски интерес и е препознаена како двигател на одржливата урбана мобилност не само во Европа, туку и пошироко.

Никола Гелевски: Иднината е трамбулина од пајажина

Posted on by euhouse

Разговара: Наташа Атанасова

Во пресрет на деветтото издание на книжевниот фестивал „Друга приказна“, кое ќе се одржи од 30 август до 1 септември, разговаравме со Никола Гелевски – Коља. Главниот уредник на „Маргина“, „Окно“ и „Темплум“, познат како бескомпромисен кога станува збор за искажувањето на своите ставови и човек со екстремно високи естетски критериуми, три децении континуирано гради културно наследство.

За фестивалот, за конкурсот на тема „Туѓо тело“ и за гостите што доаѓаат во Скопје викендов, како и за интересот и размислувањата за Палестина и за новата едиција „OK.NO“ – читајте!

Годинава два твои проекти слават јубилеи: 30 години „Маргина“ и 15 години „Окно“. По тој повод, собравме впечатоци од луѓе на кои им значеле списанието и порталот. Како ги доживеа ти нивните сеќавања и впечатоци?

Трогателно беше читањето на сеќавањата и впечатоците за „Маргина“ и „Окно“. И поучно. Повеќето од луѓето што пишуваа за тие два важни јубилеи го истакнаа своето чувство за прикопчаноста за светот, преку „Маргина“ и „Окно“, можноста барем интелектуално и емотивно да излезат од нашиов темен вилает. Сега, за жал, е потемен отколку пред 30 години, кога ни изгледаше дека сме забарикадирани од сите страни, но сепак постоеше некоја конфузна надеж во иднината.

„Маргина“ од пред неколку години и тематски и временски е припоена на фестивалот „Друга приказна“. Годинава темата е Палестина. Колку време и што сè истражуваше за Палестина?

За Палестина почнав да читам повеќе во времето на втората интифада, во почетокот на 2000-ите. И во Маргините тогаш имавме неколку текстови за Палестинското прашање. Но, ова што се случува последнава година ја претвори Палестина во, би рекол, центар на светот, во морална смисла. Апартхејдот што Израел го врши над Палестинците во многу категории го надминува апартхејдот на Јужноафриканската Република спрема црнците. Да потепаш, без никакви скрупули, 40.000 луѓе, од кои повеќето се деца и бебиња, за 300 дена, тоа е ритам на кој можат да позавидат и нацистичките крвници. Убиени се, спротивно на сите воени конвенции, илјадници новинари, здравствени работници, учители, професори, студенти… И не е само убивањето: Газа е срамнета со земја. Проценките се дека само да се расчисти кршот ќе требаат 10 до 15 години. Еколошката штета на злосторот исто така е огромна, тешко проценлива. Затоа Палестина е главното светско политичко-морално прашање, исто како што холокаустот беше главното политичко и општествено и морално прашање низ целиот 20 век. Така што, Наташа, иако читам релативно доста и релативно задоцнето за Палестина, мојата главна животна лектира и светоглед сепак се поврзани со фашизмот и холокаустот. Сто пати имам повеќе прочитано за холокаустот отколку за накба. Дотолку целово прашање е поиронично и парадоксално: како е можно главните жртви на фашизмот да станат предводници на современиот планетарен фашизам?!

Дали и за темата на конкурсот за расказ и песна „Туѓо тело“ ти беше инспирација Палестина?

Не. Главната инспирација за темата „Туѓо тело“ е списанието Маргина, славната реченица на Дерида, која беше некаков слоган за моето списание: „Мора да постои табу на вистината врз чиишто маргини може да се пишува“. Инспирација за насловот „Туѓо тело“ е и современото идентитетско лудило што ја дрма планетава, новите и обновените фашизми, борбите на „нашето чисто“ против „нивното валкано“. Да бидам јасен, Наташа, и да не бидам злоупотребен: Израел денес, и покрај флагрантната геноцидност на неговите политички водачи, сигурно не е побескрупулозен од Иран, Саудиска Арабија или Путинова Русија. Сè се тоа застрашувачки диктатури кои всушност и му го даваат сомнителното право на „Западот“ произволно да арбитрира, па и со методата „оган и меч“. Страшни примери за тоа левтерно и често масовно смртоносно арбитрирање се Либија, Сирија, Ирак, Авганистан, Јемен итн.

А сепак: Палестина е клучната акупунктурна точка на мапата на планетарниот нервен систем. Во таа точка се прекршуваат минатото (колoнијализмот, робовладетелството), иднината (тотален надзор, апсолутна контрола, општа милитаризација) и крвавата сегашност (кафкијанската машина на капитализмот која дроби сè). Газа, западниот воен полигон (за кого еден од фашистичките министри на Нетанјаху предвиде и атомска бомба), е најстрашниот пример дека живееме во добата на неоколонијализмот, а не на постколонијализмот. Над трагедијата на Палестина денес би се запрепастил и Џорџ Орвел кој своето влијателно пророчко дело, романот „1984“, го напиша токму во годината на палестинската накба (катастрофа), 1948, кога беше создадена државата Израел.

Како помина конкурсот? Дали идејата за „туѓо тело“ беше провокативна?

О, да. Конкурсот помина неочекувано добро: на темата добивме околу 150 кратки раскази и песни од 60 автор(к)и од нашата земја. Најдобрите раскази и песни ќе ги објавиме на Окно и во книже од новата едиција OK.NO. Дел од нив, се надевам, ќе настапат и на книжевниот фестивал Друга приказна што ќе се одржи деновиве, од 30 август до 1 септември.

Програмата на фестивалот.

На фестивалот најмногу гости доаѓаат од Србија. Од што се раководеше при доделувањето на главната награда на фестивалот на босанскиот писател Семездин Мехмединовиќ, и при составувањето на листата на гостите?

Најмногу гости имаме од Србија зашто нив не им треба авион за доаѓање. „Друга приказна“ никогаш немала добар буџет, иако речиси секогаш сме имале достоинствен буџет, за никој да не се осети експлоатирано и за да имаме елементарно пристојна програма.

Семездин Мехмединовиќ е еден од најдобрите писатели во регионов, иако е релативно непознат зашто речиси 25 години живееше во САД. Пред неколку години се врати во Сараево. Друга приказна е книжевен фестивал за алтернативните и експерименталните книжевни форми, а Семездин е токму таков неконвенционален писател, стилски и жанровски мошне разновиден. На пример, во неколку негови книги се преплетуваат неговите цртежи и неговиот текст, ликовноста е важен дел од неговиот книжевен израз.

На фестивалот ќе бидат промовирани и првите пет томови (или томчиња?) од новата едиција со прекул наслов: ОК.NO. На што кажуваш OK, а на што NO во овие книгички?

Секој том или томче е составен од по пет книжулиња. Тие се посвета на почетоците на „Темплум“, пред повеќе од 30 години, кога издававме слични самиздати, А6 формат, печатени на фотокопир и сито печат. Посветени се и на 15-те години од порталот „Окно“. Досега излегоа 25 мали книги во пет тома. Првото томче, во пет дела, е избор од најдобрите вицови на Окно. Во вториот том се застапени поетите Васко Попа, Данијел Драгојевиќ, Маргарет Атвуд, Тони Хоглунд и петте македонски поетеси: Весна Ацевска, Лидија Димковска, Магдалена Хорват, Будимка Поповска и Николина Андова Шопова. Третиот том е посветен на фашизмот; застапени се Умберто Еко, Бертолт Брехт, Вилхелм Рајх, Теодор Адорно и Енцо Траверсо. Палестина е главна тема на четвртиот том со Славој Жижек, Наоми Клајн, Јанис Варуфакис, Гидеон Леви и Омар Ал Абдалат. Петтиот том е фестивалски, поврзан со Друга приказна, спремивме мали книги од Ѓурѓица Чилиќ, Семездин Мехмединовиќ, Томислав Марковиќ и една компилација со 25 најдобри раскази или песни на конкурсот на тема „Туѓо тело“. Спремивме и една мала антологија на југословенски поети.

„Друга приказна“ доби солидна и солидарна поддршка преку краудфондинг-кампањата што ја почнавте пред околу еден месец. Ако пријателот на дело се познава, се чини дека фестивалот има одлични пријатели. Ќе има ли и одлична публика?

Годинава прв пат се обидовме да собереме 2.000 евра со краудфандинг кампања. И успеавме. Другите 2.000 евра ни ги даде мрежата Традуки, а имавме и значајна помош за печатењето на неколку фестивалски книги од Илија Илоски, поддржувач на „Темплум“ и на „Друга приказна“ речиси од почетоците на фестивалот.

За крај, има ли во нашево книжевно-културно опкружување нешто што ти мами насмевка под мустаќ и што те прави да гледаш на иднината (макар и) со трошка оптимизам?

Ме радуваат и поттикнуваат разни луѓе, дела, настани, секако. Дури и во нашето опустошено опкружување има чудесни енергии и сплетови. Светот во значајна мера е прекрасен.

Во романот Мèмед, црвена бандана и снегулка на Семездин Мехмединовиќ се вели: Постојат NOWS, вели Џулиан Барбур, постојат различни „сега“, и сите тие „сега“ егзистираат истовремено, како разни можности. Тоа е сè. Никој и ништо не патува од едно „сега“ во следното „сега“. Ние минуваме, времето не. Животот е како врабец што влетал во куќата на еден прозорец, а излетал низ друг.

А иднината? Таа е трамбулина од пајажина.

 

Насловна фотографија: Лени вон Гелева

Subscribe To our newsletter!