Автор: milan
Новата поезија: меѓу каноните, современоста и слободата
Europe Housе во соработка со Умно.мк ја реализира рубриката „Надреден знак“, во која интелектуалци од одредена област пишуваат колумни на теми што нè засегаат.
Содржината на колумната е единствена одговорност на колумнистот/ката и не ги ги одразува ставовите на Европската Унија.
Пишува: Јосип Коцев, поет
Од оние сум што веруваат дека поезијата има вонвременски својства, па пишувањето за „млада поезија“ малку ги распаметува сказалките на мојот книжевен часовник. Не е тајна дека во нашата средина, поетите, дури и оние на средни години со неколку објавени книги зад себе, со децении влегуваат во категоријата „млади и надежни“, па можеби оваа моја временска дезориентираност е и оправдана. Сите поети се млади, gau de amus igitur. Затоа, наместо за младата, би прифатил еден терминолошки компромис и би пишувал за новата поезија, иако не сум наклонет кон преголеми поетски декларации и апстрактни дефиниции бидејќи за мене поезијата е конкретен миг на доживување, пресек на чувството и мислата, а расправите за неа честопати се бескрајни, самодоволни и затрупани со субјективни флоскули. И сепак, еве, свесно паѓам во таа замка одговарајќи на прашањето: Како ја гледам новата, млада поезија?
Социјална ангажираност – секако, но зошто не и поглед навнатре?
Изминативе две години имав можност да соработувам со една издавачка куќа што се занимава со препеви и преводи на автори од помалку застапените источноевропски јазици – бугарски, хрватски, украински, летонски – на огромниот шпански книжевен пазар. Повеќето од овие поети и писатели се млади луѓе, родени по падот на железната завеса и она што веднаш го забележав кај нив беше ослободеноста од диктатот на социјалната ангажираност како задолжителна книжевна легитимација. Наместо да зборуваат од позиција на колективна судбина или историска неправда, тие се насочени кон интимното, личното, експерименталното. Во нивните песни урбаните пејзажи се слеваат со дигиталните простори, а јазикот слободно се движи меѓу локалниот колорит и глобалните културни кодови. Ова враќање кон искреноста, кон суптилната човечка чувствителност без задолжителна обврска кон „големите“ наративи е можеби најсуштествената одлика на новата поезија. Таа покажува дека интимниот, личниот глас може да биде исто толку моќен и релевантен колку и оној што држи политички говор од сцената.
„Поетската генерација“ – коинциденција и чиста статистика
Термините „поетска генерација“ или „писателска генерација“ отсекогаш ми звучеле редуктивно. Зошто би го подредувале поетскиот израз на еден автор во иста кошница со група туѓи поетски изрази само според годината на раѓање, како да станува збор за административна статистика? Имаме автори родени во првата деценија на 21 век чии песни носат далечен призвук на традиција и архаичност, и обратно – поети родени во 70-тите што пишуваат со современ јазик и им припаѓаат на најактуелните културни регистри. Новата поезија треба да ја одразува вистината за творењето – тоа е длабоко самотнички, сурово индивидуален процес. Секое дело треба да стои само за себе – со свој сопствен ризик, своја сопствена боја и глас. Време е поезијата да се ослободи од тој вкотвен став на редење „поетски генерации“ – како да се работи за воена регрутација во која сите мора да носат исто оружје и униформа. Наместо да се бара еден генерален „поетски призвук“ за цела група автори родени во иста декада кои фаќаат фреквенции во тие рамки, сакам да верувам дека секој млад автор ќе најде сила да застане сам зад своето дело и слободно и надгенерациски ќе го збогатува хоризонтот на различности.
Отворена покана за замолчаните
Историјата на литературата е истовремено историја на објавените гласови, но и на замолчаните, одмолчаните, премолчаните, избришани од видното поле или истиснати на маргините. Неодамна се прашував колку ли само замолчани и маргинализирани луѓе заминале од овој свет со креативна имплозија во себе? Долги децении книжевните друштва функционирале како затворени клубови. Луѓе со слични биографии, интереси и идеолошки погледи се собирале, се читале меѓусебно и си ги обезбедувале видливоста и местото во „колективниот портрет на литературата“. Критиката често се заменувала со колегијална потврда, а надворешните – особено жените и припадниците на маргинализираните групи или оние без пристап до тој круг – останувале невидливи. Новата, млада поезија, а и литературата воопшто, ми се чини дека сè појасно претчувствува и признава една проста, но радикална вистина: каноните не се ниту вечни ниту неутрални. Тие се производ на историски околности, културни хиерархии и префинети (или понекогаш брутални) механизми на одредување чиј глас е подобен на моменталните општествени услови и „вреди“ да преживее. Таа е и свесна дека преиспитувањето на канонот не значи бришење на ничие име или гонење од салонот на книжевноста, туку отворање на вратите за оние што никогаш не биле поканети да влезат.
Нова шанса за автентичност
Денес, автор кој никогаш не би бил поканет во тесните книжевни друштва може да допре до широк број читатели ако неговото дело ја пронајде својата публика онлајн. Алгоритмите, иако каприциозни, понекогаш се пофер од човечките порти – не прашуваат во кој круг седиш или каде циркулираш, туку дали твоите зборови предизвикуваат реакција кај читателот. Новата поезија денес има историска шанса да го одмине патот на старите клубови, да остане љубопитна и да ѝ одолее на опасноста повторно да се затвори во нови, уште потесни виртуелни кругови и групи на интерес. Социјалните мрежи, блоговите, поткастите, независните списанија и дигиталните платформи ѝ даваат можност да излезе пред светот без посредници, без чекање формално „влегување“ во канонот. Ова носи и креативна слобода – поетите можат да експериментираат со форма, да мешаат медиуми (текст, слика, звук, видео), да објавуваат интерактивно, да градат публика без филтри. Сепак, и ваквото големо расејување во дигиталниот простор како неограничена сцена не е без ризик. Тука е секогаш присутната книжевна хиперпродукција што е доволно луда и самоуверена да галопира неконтролирано, без потребниот сигнал од критиката (а во голем дел и без реакција од читателската публика). Но тоа е друга тема за размисла.
Верба
На крајот, верувам дека новата поезија ќе се избори за својата слобода. Таа има шанса да биде таква каква што сака да биде, и поангажирана и поперсонална, да ја прифати различноста како норма, а не како исклучок, да се ослободи од генерацискиот норматив и да зборува со јазикот што ѝ прилега, без да се плаши. И, се разбира, да остане верна на својата огромна поврзувачка моќ иако доаѓа од најосамените предели на човечката душа.
Зошто оваа приказна сега?
Europe Housе во соработка со Умно.мк ја реализира рубриката „Надреден знак“, во која интелектуалци од одредена област пишуваат колумни на теми што нè засегаат.
Содржината на колумната е единствена одговорност на колумнистот/ката и не ги ги одразува ставовите на Европската Унија.
Пишува: Ангела Несторовска, филмски продуцент, „Сектор филм продукција“
Понекогаш знаците не се светлечки билборди. Не се ниту гласни аплаузи. Понекогаш, тие се тивки, едноставни и ненаметливи, но клучни. За мене, „надредниот знак“ се појави кога бев дете. Еден исклучително жежок летен ден, тетка ми ме одведе во киното „Бамби“. Го гледавме „Три бои: Сино“, во празна сала, во 16 часот, кога сонцето ги претопуваше улиците на градот. Можеби некој друг би го заборавил тој миг како обичен спомен. Но, јас знаев: тоа беше знак.
Оттаму почна сè. Љубовта кон филмот, приказната, сенката, тишината. Почна нешто што не можев тогаш да го именувам, но тоа подоцна стана мојот живот.
Години подоцна, одам по тој пат со истата љубопитност. Работам како филмски продуцент („Сектор филм“), постојано во движење меѓу сопствените и туѓите граници – географски, уметнички и ментални. Соработувам со различни тимови, менталитети и земји. Домашни проекти, меѓународни копродукции, работам и како продуцент на странски продукции. Меѓу секој филм и секој пат си го поставувам истото прашање: „Зошто оваа приказна сега?“ И секогаш има одговор. Некогаш нежен. Некогаш тежок. Но, секогаш присутен.
Од сите земји во кои сум работела, една ми останува особено блиска: Грција. Таму не само што снимавме, таму раскажувавме заеднички приказни. Таму, филмот „Зад стоговите сено“ (Piso apo tis thimonies / Behind the Haystacks) на режисерката Асимина Проедру, во грчко-германско-македонска копродукција доби рекорден број награди на Грчката филмска академија во 2023 година, вклучувајќи и награда за најдобар филм (награда за продуцентите).
Тоа беше повеќе од успех. Тоа беше знак. Надреден. Потврда дека нешто вистинито, нешто наше, нешто балканско – може да биде разбрано, примено и прославено и надвор од нашите граници. Македонски и грчки кастинг. Локации од двете земји. Заедничка екипа. Заеднички сензибилитет. Филм што зборува едно исто. И највредното што го научив од таа соработка е токму тоа дека кога еднаш ќе те препознаат надвор од границите, нема враќање назад. Не поради суетата, туку поради одговорноста. Стануваш амбасадор на сето она што можеме да го направиме — со малку пари, но со многу срце.
Работата во Грција ме донесе и до една сосема нова реалност: американската продукција “Tin Soldier”, каде што ѕвезди како Роберт де Ниро, Џејми Фокс, Скот Иствуд, Џон Легуизамо и Рита Ора работеа рамо до рамо со локални екипи. Еден ден бев во Скопје со домашен тим, веќе другиот ден — на сет во Грција, со холивудски режисер, троен буџет, различни култури и бројни недоразбирања на ден… Но, функционираше.
Во тој свет каде што сè е прецизно, навреме, испланирано до последниот детаљ — нè сакаат затоа што знаеме да импровизираме. Затоа што сме израснати да се снаоѓаме во незгодни ситуации, да преговараме со локални институции, да најдеме начин да снимиме сцена без да затвориме цела улица. Тоа е нашиот таен адут. Балканската упорност. Балканската снаодливост.
Во нашата професија малите победи се најважните. Не зборувам за црвени теписи. Зборувам за моментот кога некој, далеку од твојата земја, ја гледа твојата работа и вели: „Ова вреди.“ Тоа не е само признание за еден филм. Тоа е признание за сите борби, сите чекања по фондови, сите ноќи без сон, сите „не“ што те научиле да го чекаш вистинското „да“.
Патот на македонскиот филм е пат на европскиот филм. Во филмската индустрија ние одамна сме Европа, особено кога станува збор за реализирани копродукции. Имаме професионалци што знаат да создаваат филм, но потребна ни е поддршката, и тоа континуирана.
Филмската индустрија не ни дава ништо однапред. Но ни дава знаци. Понекогаш тивки. Понекогаш длабоки. Од нас зависи дали ќе ги препознаеме.
Јас избрав да ги следам.
Junior Social Media and Web Editor (Europe House Bitola)
Title of ToR: Junior Social Media and Website Editor EUROPE HOUSE BITOLA
- Reference persons
Reference persons for the mission is Project Manager Aneta Spirkoska, e-mail: aneta.spirkoska@gopa.eu
- Reference documents
Terms of Reference of the Project and the Organisation and Methodology (O&M) of Business and Strategies in Europe (B&S Europe) consortium
- Terms of Reference Relevance
The assignment will contribute to raise public awareness of and contribute to public support for the European Union and its actions and the EU accession process.
- Assignment objective(s)
The assignment aims at supporting/assisting the Social Media and Website Management Team of Europe House Skopje and, in particular the Europe House staff in Bitola, in implementing the plan of social media activities and contributing to reaching project objectives.
- Main Tasks/Activities
For this activity, we envisage 1 expert for EH Bitola to join the pool of Junior Social Media and Website Assistants to help with coordination and implementation of all public information and communication events and campaigns envisaged under the project contract and to maintain the dynamic engagements of social media profiles of EUHs in Skopje and Bitola. They will contribute for representing the EH network across social channels as the sole voice of the brand. This primarily includes creation of content, as well as timely response to comments. They will provide suggestions needed to enhance EH online presence and largely contribute to building the EH brand.
The allocation of tasks to the Junior Assistants will be decided by the TL and the Social Media and Website Management Team based in EH Skopje, but also other EHs’ team members based on necessity and demand as well as based on the level of complexity and urgency.
They will assist for communication through social media in close interaction with the Skopje SM management team. They will follow upon the social media accounts (incl. social media listening) and of the daily content update, posts, discussions, moderation and management of social media accounts/sites. This includes monitoring, executing, filtering, and measuring the social media presence of the EH brand. They must be able to work under time pressure and within short/tight deadlines.
- Related Outputs
The Junior Social Media and Website Assistant is expected to help with keeping updated the social media accounts of Europe House in Bitola and to help in updating the EUH’s website, more specifically assist in:
- content creation, editing, hosting, developing;
- sharing Facebook posts of the EU Delegation; cross-posting shall be ensured;
- retweeting posts by EU Head of Delegation, EU leadership
- support of the ‘EU with YOU’ communication process to ensure wide outreach and tailor-made approach to different target groups;
- produce and disseminate news from events/activities organised and attended by the EU Delegation;
- creating and implementing weekly social media plan through daily selection and posting of content, under the general guidance of the EU Delegation. Creating, publishing and publicizing content (text, audio-visuals etc.) on the chosen social media;
- posting and sharing information from the websites of the Europa domain, the EU Delegation and the EHs, posts from EU Tube, as well as relevant websites of partner institutions, government, civil society and others communicating on EU relevant issues;
- posting latest information on EU assistance and providing up-to-date project summaries (these will also be used for thematic campaigns);
- sharing stories on events/activities organised or attended by the EU Delegation, events at the EHs /EUIPs;
- raising the level of debate on social media about EU policies, values and projects;
- creating interactive platforms and building a strong online community;
- provide a proposal for upgrading access of visitors to modern technologies in the EHs;
- ensure EHs live debates to be web streamed to any local sites.
- Timing and duration of mission/s
The selected expert shall be engaged on a part-time basis in the period from September 2025 until 15.01.2026 and will use working days jointly with the other experts from the Pool of Junior SM assistants.
They will work on an ad-hoc basis, as demanded by the needs of the project’s activities.
In order for them to work, specific demands must be sent by the relevant NKE, as well as the euwithyou_mk@bseurope.com address.
- Candidate’s profile
Qualifications and skills
- A Secondary school degree / University degree in Social Media Marketing or as a Digital Media Specialist, is considered as asset;
- Solid writing, editing (photo/video/text), presentation and communication skills;
- Fluency in written and spoken English and Macedonian;
- fluency in written and spoken Albanian would be an asset;
- Fully computer literate.
General Professional experience
- Minimum 2 years’ experience in the field of communication/public relations/content production/marketing.
Specific Professional experience
- Minimum 1 year working experience in producing of or actively contributing in online social media content and/or marketing-related activities
- Sound understanding of major social media channels and platforms (Facebook, Instagram, Youtube, Twitter);
- Working experience under an EU-funded projects, would be an asset;
- Capacity to work within a creative team and in dynamic environment;
- Experience in working with different target groups and/or multipliers (civil societies, media, academia, government, business, other);
- Dynamic, motivated, highly committed, and honest.
- Performance indicators
The indicators reflecting the expert’s performance are: good planning and execution of the assignment, timely presentation of results and outputs, quality of documents and monthly reporting to be provided to the Team Leader and the Beneficiary.
- Evaluation of work
Performance of the expert will be assessed by the Team Leader and Project Manager based on the monthly reporting from the expert.
- Other arrangements
Liaise with Team Leader and the other experts when needed on all steps related to the accomplishment of the above mentioned tasks, to inform and receive approval on all implementation aspects as per Europe House internal rules and procedures.
In accordance with the standard operating procedure, the expert will accomplish and sign a monthly timesheet for approval and signature by the Team Leader and EUD, reflecting the actual number of workdays rendered, briefly indicating the place where, and the task for which, these were rendered.
*Applications with CV and Letter of interest should be sent to aneta.spirkoska@gopa.eu and euwithyou_mk@gopa.eu latest by: 24th of August 2025 COB.
Ивица Баковиќ: Преведувањето на македонските современици и класици е насушна потреба
Содржината на интервјуто е единствена одговорност на интервјуираниот/та и не ги одразува ставовите на Европската Унија.
Разговара: Наташа Атанасова
Со Ивица Баковиќ се запознавме во мај, за време на Саемот на книгата, кога беше во Скопје на двонеделен престој во рамки на мрежата „Традуки“, а во организација на издавачката куќа „Готен“. Ми остави впечаток на љубопитен трагач по највозбудливото во современата македонска книжевност, добар познавач на македонските класици и посветен преведувач од македонски на хрватски, кој искрено и ентузијастично се грижи за пробив на македонските автори во Хрватска.
Ивица е професор на Филозофскиот факултет во Загреб и неговата перспектива во поглед на тоа кои дела треба да се преведуваат и на кој начин можеме да работиме на уште поголема видливост на македонската книжевност надвор, е особено важна.
Ивица, од каде љубовта кон македонскиот јазик и македонската книжевност?
Со македонската книжевност прв пат дојдов во контакт во куќната библиотека каде што го имавме сараевското издание („Веселин Маслеша“) на романот „Две Марии“ од Славко Јаневски, но интересот за македонската книжевност доаѓа од мојот интерес за словенските книжевности, култури. Дури кога се запишав на славистика и кроатистика на Филозофскиот факултет во Загреб почнав подетално да се запознавам со македонската книжевност, особено на предавањата на професорот Борислав Павловски, а и со македонскиот јазик на лекторските вежби кај професорката Борјана Прошев-Оливер.
Некако во текот на студирањето веројатно се родило тоа што би можело да се нарече љубов. Секако, улога во тоа имаат и моите први патувања во Македонија кога како студент учествував на Меѓународниот семинар за македонски јазик, литература и култура (првите лекторски вежби кај Лидија Танушевска, потоа разговорите за книжевноста во секцијата кај Весна Мојсова-Чепишевска). И така, полека ги продлабочував своите сознанија за јазикот и литературата, а со тоа и онаа субјективна врска.
Во текот на мај преку мрежата „Традуки“ беше на двонеделен престој во Скопје. Колку често доаѓаш во земјава и колку ти значи тоа за твојата преведувачка работа?
Во врска со тоа можам да кажам дека сум привилегиран, бидејќи во Македонија сум еднаш до два пати годишно и тоа многу ми значи за преведувањето. Привилегиран сум затоа што моите престои во Македонија се поврзани со работа на Филозофскиот факултет на Универзитет во Загреб (најчесто доаѓам на конференции, а понекогаш и како наставник на стипендии и размени). Секогаш кога сум во Македонија се обидувам да се информирам што има ново од книжевната продукција, обавезно одам во скопските книжарници, разгледувам и купувам нови наслови.
Но, овој пат, на резиденцијата имав прилика да ѝ се посветам исклучиво на преведувачката работа, на талкање низ книжарниците. Имав среќа и што во тој период се одржуваше Саемот на книга, па имав прилика на едно место да најдам нови, ама и некои постари наслови, но и да се запознам со некои од авторите, да се сретнам со издавачите и со луѓето активни на тоа поле, да бидам на неколку промоции и книжевни разговори што е од големо значење бидејќи така се воспоставуваат врски кои се важни во оваа работа.
На саемот добив и неколку извонредни препораки за нови наслови со коишто пријатно бев изненаден. Освен тоа, бидејќи во текот на тие две недели немав толку обврски како вообичаено кога доаѓам, можев и да шетам низ Скопје, да се качувам на Водно, да откривам некои за мене нови места. Преведувањето за мене сепак не е само седење со глава закопана во книгите и речниците.
Книги од македонски автори преведени на хрватски од Ивица Баковиќ
Од македонски на хрватски ги имаш преведувано Живко Чинго, Владимир Јанковски, Петар Андоновски, Румена Бужаровска, Симона Јованоска… Што од она што го имаш преведувано најмногу ти има легнато, а што најмногу те има измачено?
Тешко ми е да одговорам на ова прашање затоа што, кога некој превод е готов, објавен и конечно зад мене, ми се чини дека го заборавам интензитетот на сите фрустрации и маки со коишто сум се соочувал во текот на преведувањето. Во преведувањето секогаш уживам, тоа ми доаѓа како некое бегство од секојдневието, од некои рутини, па дури и кога искрснуваат навидум ненадминливи проблеми, тие ми претставуваат предизвик во позитивна смисла. Сепак, еве, можам да кажам дека најмногу ми има легнато преведувањето на Депонија од Славко Јаневски, бидејќи од порано многу го сакам неговиот стил, а и Невестата на змејот од Влада Урошевиќ беше едно возбудливо патување во сите можности на јазикот.
Каква е рецепцијата на делата што ги имаш преведувано во Хрватска и од што најмногу зависи тоа?
Во Хрватска имаме нешто што се вика ЗАМП, а станува збор за Стручна служба за заштита на авторски музички права при Хрватското друштво на композитори. Од таа служба секоја година преведувачите добиваат податоци за тоа колку пати е некоја книга позајмена од народните библиотеки (значи, сите библиотеки во Хрватска).
Според податоците за 2023 година (уште не ми се достапни податоци за 2024), најмногу се позајмуваат книгите на Румена Бужаровска и Петар Андоновски. Бужаровска е веќе препознатливо име кај хрватските читатели, но и кај книжевните критичари, нејзините книги се читаат масовно, па и промоциите и книжевните вечери со неа се посетени и мислам дека таа е најпопуларен и најпрепознатлив македонски автор во Хрватска. На пример, преводот на нејзиниот нов роман е објавен пред неколку месеци и во каталогот на загрепските библиотеки може да се види дека речиси педесетина примероци се позајмени. Петар Андоновски пред две години има гостувано во Загреб на промоцијата на неговиот роман Страв од варвари, во хрватските весници и портали имаше неколку интересни книжевни критики за романот и мислам дека нашите читатели го препознаа. Значи, и книжевната критика игра голема улога во рецепцијата. Третиот пример е книжевниот класик Влада Урошевиќ. Во февруари годинава на Хрватската телевизија имаше емисија Клубот на читателите и темата беше опусот на Влада Урошевиќ. По емисијата забележав дека повеќе достапни примероци во градските библиотеки беа позајмени. И уште еден пример, по објавувањето на преводот на Големата вода, на романот му беше посветена една радио-емисија, имаше и добри критики, а во овој случај ми беше важно и издавачот да биде препознатлив (издавачката куќа „Диспут“ е позната по изданија на современите и помалку познати класици), што значи дека и профилот на издавачот игра улога во рецепцијата. Се разбира, и осмислената реклама (па и дизајнот на корицата) игра важна улога и мислам дека тоа најмногу зависи од издавачот, особено кога писателите не се однапред познати, како оние од таканаречените големи литератури.
Како решаваш што следно ќе преведуваш? Колку е тоа твоја лична одлука, а колку на барање/во договор со издавачите?
Најчесто издавачите ме контактираат со веќе готови предлози бидејќи тие имаат некои свои канали и методи на избор што ќе објавуваат. Јас во тие случаи прифаќам или не прифаќам, зависно од тоа колку слободно време имам, бидејќи сепак мојата примарна работа е на факултет. Во последните две години имаше и примери кога издавачите ме прашаа што можам да им препорачам, па во тој случај мојата лична одлука е да ги пласирам македонските класици кога можам, бидејќи некои автори воопшто не се преведени ниту достапни на хрватски (ниту од времето на Југославија).
Така, Чинго го преведов без претходен договор и потоа му го понудив на издавачот, а така направив и со преводот на романот Депонија на Јаневски, којшто ќе биде објавен до крајот на годината. Иако, сметам дека со книжевните класици би требало да постои и некоја иницијатива од страна на Македонија, бидејќи не сите издавачи се заинтересирани за такви проекти.
Бенјамин Лангер, истакнат преведувач од македонски на германски, вели дека неговата работа подразбира да биде и агент. Дали би можел истото да го кажеш и за твојата работа во врска со преведувањето од македонски на хрватски?
Да, се сложувам со тоа мислење, иако мислам дека во споредба со Германија можеби во Хрватска тоа е малце полесно, бидејќи постојат и добри врски помеѓу издавачите (често лични врски, познанства). Освен тоа, сепак Македонија и Хрватска, односно македонската и хрватската книжевност учествуваат во она што се нарекува постјугословенска книжевност, го сочинуваат она што Борис Постников го нарече Книжевната република Југославија. Во мојот случај, јас решив да бидам некој вид агент на класиците од веќе споменати причини.
Со оглед на тоа што многу време од својот живот имаш поминато во друштво на дела од современата македонска книжевност, за крај, можеш ли да ми кажеш како ја доживуваш? Дали наоѓаш нешто што ги поврзува овие дела – имаат ли тие differentia specifica?
Искрено, тешко можам да опишам како ја доживувам македонската книжевност, веројатно поради професионалната деформација – што и да кажам, ќе бидам премногу скептичен во сопственото мислење. А некаков краток одговор постои опасност да стане клише, па дури и пететичен. Има многу теми во македонската книжевност во коишто уживам и како „обичен“ и како „професионален“ читател, а и како предавач. Постои и таа differentia specifica којашто функционира во овие дела и во дијахронија и во синхронија, бидејќи сите автори коишто ги преведував се вклопуваат во некои доминантни појави во македонската книжевност, иако понекогаш некому може да му се чини дека не е така. Но, конкретно овие автори го имаат и своето место во пошироките рамки – пост/југо- и јужнословенски, балкански, па се разбира и европски, тоа го препознаваат и читателите и затоа македонската книжевност треба да се преведува. Без патетика, навистина мислам дека на македонската култура преведувањето на современите автори и класици ѝ е насушна потреба.
Насловна фотографија: Наташа Атанасова
Како редење сложувалка – Преиспитување десет години по пожарот во дискотеката во Гетеборг
Како чин на поддршка и солидарност со граѓаните на Кочани и другите општини погодени од трагичниот настан во ноќниот клуб „Пулс“, 7-члена делегација од Гетеборг, Шведска ќе го сподели своето искуство од слична трагедија во текот на 3-дневната посета на Кочани (16 – 18 јуни 2025). Пожарот во клубот во Гетеборг што се случи пред 27 години е мотив да се пренесат искуствата, процесите на закрепнување и градењето на отпорноста низ кои минало нивното општество.
На официјалното отворање на мисијата, на 16 јуни, официјално ќе биде предаден преводот на книгата во која се преиспитуваат настаните во Гетеборг, и која е преведена како дел од мисијата со цел да се поддржат засегнатите читатели во нивниот процес на закрепнување. (Линк до книгата)
Посетата на делегацијата од Гетеборг на Кочани е иницијатива на #ТeamЕurope организирана од Амбасадата на Кралството Шведска, Делегацијата на Европската Унија, Јуроп хаус и Центарот за психосоцијална и кризна акција (ЦПКА) – Малинска, во соработка со Општина Кочани и локалната иницијатива „Поддржи го Кочани“.
СИТЕ ЗА КОЧАНИ – ТРЧАМЕ ЗАЕДНО (ДЕН НА ЕВРОПА 2025)
ДЕНОТ НА ЕВРОПА 2025 ПОМИНА ВО ЗНАК НА ЕВРОПСКАТА СОЛИДАРНОСТ И ПОДДРШКАТА ЗА КОЧАНИ
Над 3.300 учесници во седум града се обединија во солидарност, собирајќи речиси 1,5 милиони денари донации на настани организирани во текот на месец мај по повод 09 мај – Денот на Европа. Оваа година, одбележувањето на Денот на Европа беше посветено на поддршка на жртвите и повредените од трагедијата во Кочани преку низа активности што ги организираше Делегацијата на Европската Унија и мрежата Јуроп хаус. Во знак на поддршка, граѓаните трчаа на хуманитарни трки и учествуваа на аукции со дела на домашни уметници, искажувајќи ја својата хуманост и солидарност како со семејствата на настраданите, така и со целата заедница во градот Кочани.
ЕУ со голема посветеност ја продолжува и долгорочната психосоцијална поддршка за погодените од оваа несреќа. Во рамките на таа поддршка, во соработка со Шведската Амбасада, најавена е и посета на делегација од шведскиот град Гетеборг, која ќе ги сподели своите искуства за справување со колективна траума по сличната трагедија што се случи во овој град, во 1998 година.
Оваа година, Денот на Европа беше одбележан со силна порака за солидарност. Преку низа активности во знак на заедништво, граѓаните покажаа што значи да се биде едно кога човечноста е најпотребна. Од уметници до тркачи, од деца до возрасни – сите беа обединети зад една цел.
Поддршката од Европската Унија за Кочани започна веднаш по трагедијата, со активацијата на Механизмот за цивилна заштита, преку кој 115 лица погодени од несреќата беа транспортирани на лекување во земји-членки на ЕУ и партнерски држави. Брзата и координирана реакција уште еднаш ја потврди силната европска солидарност. За многумина, овој брз одговор беше од животна важност.
За време на приемот по повод Денот на Европа 2025, на 8 мај, во Музејот на современа уметност – симбол на отпорот и солидарноста на Скопје – во соработка со ДЛУМ беше поставена и уметничка изложба на која домашни уметници несебично донираа свои дела кои беа ставени на продажба со една единствена цел – собирање средства за помош на настраданите од трагедијата во Кочани.
На 9 мај, во седум града низ државата беа осветлени значајни историски и културни објекти во сина боја, како симбол на единството и солидарноста меѓу европските народи.
Хуманитарните трки како главен настан се одржаа на 25 мај, кога во седум града низ земјата (Скопје, Битола, Велес, Тетово, Струмица, Струга и Крива Паланка) се трчаше за Кочани. Според официјалните податоци, на трките „Сите за Кочани. Трчаме заедно.“ беа пријавени над 3.300 учесници. Иако временските услови не беа благонаклонети, тоа не ги спречи граѓаните да трчаат и по дожд, обединети со цел да му помогнат на Кочани.
Учесници на дел од трките беа и претставници од амбасадите на земјите-членки на Европската Унија, под мотото #TeamEurope, кои давајќи личен пример, трчаа заедно со граѓаните низ сите седум града.
Вкупната сума собрана од донациите преку хуманитарните трки и уметничката аукција, изнесува речиси 1,5 милиони денари. Собраните средства се префрлени на сметката на Црвениот крст, која е наменета за поддршка на настраданите од трагедијата во Кочани.
Делегацијата на Европската Унија обезбеди и долгорочна поддршка за граѓаните на Кочани, сè со цел полесно справување со траумите од несреќата преку Центарот за психосоцијална и кризна акција.
Воедно, земјите членки на ЕУ, преку своите национални механизми, индивидуално обезбедуваат и различни форми на поддршка. Како дел од ова, Амбасадата на Шведска организира посета на делегација од шведскиот град Гетеборг, каде што во 1998 година, во сличен пожар во дискотека загинаа повеќе од 60 претежно млади луѓе. Целта на посетата на шведската делегација е споделување искуства за справување со колективната траума во Кочани.
Погледнете видеото со дел од атмосферата на сите седум трки, снимено на различни локации низ државата – сведоштво за ден исполнет со хуманост, љубов и солидарност.
Kriva Palanka: How to fix your Bike – peer to peer workshop Marking World Bicycle Day
KRIVA PALANKA: HOW TO FIX YOUR BIKE – PEER TO PEER WORKSHOP MARKING WORLD BICYCLE DAY
🗓03 June, Friday
⏰13:00 – 15:00
📌Europe House Kriva Palanka Backyard
Europe Day (Europe House Strumica)
𝐄𝐔𝐑𝐎𝐏𝐄 𝐃𝐀𝐘 ! 𝟎4.𝟎𝟓 – 𝟐6.𝟎𝟓.𝟐𝟎𝟐𝟐 #THINKFORWARD
