Како чин на поддршка и солидарност со граѓаните на Кочани и другите општини погодени од трагичниот настан во ноќниот клуб „Пулс“, 7-члена делегација од Гетеборг, Шведска ќе го сподели своето искуство од слична трагедија во текот на 3-дневната посета на Кочани (16 – 18 јуни 2025). Пожарот во клубот во Гетеборг што се случи пред 27 години е мотив да се пренесат искуствата, процесите на закрепнување и градењето на отпорноста низ кои минало нивното општество.
На официјалното отворање на мисијата, на 16 јуни, официјално ќе биде предаден преводот на книгата во која се преиспитуваат настаните во Гетеборг, и која е преведена како дел од мисијата со цел да се поддржат засегнатите читатели во нивниот процес на закрепнување. (Линк до книгата)
Посетата на делегацијата од Гетеборг на Кочани е иницијатива на #ТeamЕurope организирана од Амбасадата на Кралството Шведска, Делегацијата на Европската Унија, Јуроп хаус и Центарот за психосоцијална и кризна акција (ЦПКА) – Малинска, во соработка со Општина Кочани и локалната иницијатива „Поддржи го Кочани“.
ДЕНОТ НА ЕВРОПА 2025 ПОМИНА ВО ЗНАК НА ЕВРОПСКАТА СОЛИДАРНОСТ И ПОДДРШКАТА ЗА КОЧАНИ
Над 3.300 учесници во седум града се обединија во солидарност, собирајќи речиси 1,5 милиони денари донации на настани организирани во текот на месец мај по повод 09 мај – Денот на Европа. Оваа година, одбележувањето на Денот на Европа беше посветено на поддршка на жртвите и повредените од трагедијата во Кочани преку низа активности што ги организираше Делегацијата на Европската Унија и мрежата Јуроп хаус. Во знак на поддршка, граѓаните трчаа на хуманитарни трки и учествуваа на аукции со дела на домашни уметници, искажувајќи ја својата хуманост и солидарност како со семејствата на настраданите, така и со целата заедница во градот Кочани.
ЕУ со голема посветеност ја продолжува и долгорочната психосоцијална поддршка за погодените од оваа несреќа. Во рамките на таа поддршка, во соработка со Шведската Амбасада, најавена е и посета на делегација од шведскиот град Гетеборг, која ќе ги сподели своите искуства за справување со колективна траума по сличната трагедија што се случи во овој град, во 1998 година.
Оваа година, Денот на Европа беше одбележан со силна порака за солидарност. Преку низа активности во знак на заедништво, граѓаните покажаа што значи да се биде едно кога човечноста е најпотребна. Од уметници до тркачи, од деца до возрасни – сите беа обединети зад една цел.
Поддршката од Европската Унија за Кочани започна веднаш по трагедијата, со активацијата на Механизмот за цивилна заштита, преку кој 115 лица погодени од несреќата беа транспортирани на лекување во земји-членки на ЕУ и партнерски држави. Брзата и координирана реакција уште еднаш ја потврди силната европска солидарност. За многумина, овој брз одговор беше од животна важност.
За време на приемот по повод Денот на Европа 2025, на 8 мај, во Музејот на современа уметност – симбол на отпорот и солидарноста на Скопје – во соработка со ДЛУМ беше поставена и уметничка изложба на која домашни уметници несебично донираа свои дела кои беа ставени на продажба со една единствена цел – собирање средства за помош на настраданите од трагедијата во Кочани.
На 9 мај, во седум града низ државата беа осветлени значајни историски и културни објекти во сина боја, како симбол на единството и солидарноста меѓу европските народи.
Хуманитарните трки како главен настан се одржаа на 25 мај, кога во седум града низ земјата (Скопје, Битола, Велес, Тетово, Струмица, Струга и Крива Паланка) се трчаше за Кочани. Според официјалните податоци, на трките „Сите за Кочани. Трчаме заедно.“ беа пријавени над 3.300 учесници. Иако временските услови не беа благонаклонети, тоа не ги спречи граѓаните да трчаат и по дожд, обединети со цел да му помогнат на Кочани.
Учесници на дел од трките беа и претставници од амбасадите на земјите-членки на Европската Унија, под мотото #TeamEurope, кои давајќи личен пример, трчаа заедно со граѓаните низ сите седум града.
Вкупната сума собрана од донациите преку хуманитарните трки и уметничката аукција, изнесува речиси 1,5 милиони денари. Собраните средства се префрлени на сметката на Црвениот крст, која е наменета за поддршка на настраданите од трагедијата во Кочани.
Делегацијата на Европската Унија обезбеди и долгорочна поддршка за граѓаните на Кочани, сè со цел полесно справување со траумите од несреќата преку Центарот за психосоцијална и кризна акција.
Воедно, земјите членки на ЕУ, преку своите национални механизми, индивидуално обезбедуваат и различни форми на поддршка. Како дел од ова, Амбасадата на Шведска организира посета на делегација од шведскиот град Гетеборг, каде што во 1998 година, во сличен пожар во дискотека загинаа повеќе од 60 претежно млади луѓе. Целта на посетата на шведската делегација е споделување искуства за справување со колективната траума во Кочани.
Погледнете видеото со дел од атмосферата на сите седум трки, снимено на различни локации низ државата – сведоштво за ден исполнет со хуманост, љубов и солидарност.
World Press Freedom Day was marked by Ambassador David Geer through a discussion with young professionals at Europe House Skopje on the importance of young reporters in the sector.
Young people are key to developing innovation, creativity and competitiveness.
The 2022 index makes significant progress in media freedom, but also emphasizes the need for increased professionalization of the field.
„Граѓанинот четири“, именуван по псевдонимот што Едвард Сноуден го користи за да стапи во контакт со документаристката Лаура Поитрас, е филм кој ги следи случувањата во 2013 година непосредно по разоткривањето на аферата на масовно следење на Агенцијата за национална сигурност. И пред овој филм, Поитрас посветува голем дел од својата кариера предизвикувајќи ја американската глобална и национална политика, а ќе се прочуе со „Мојата земја, мојата земја“, слика на животот во окупиран Ирак за која таа ќе ја добие и својата прва номинација за „Оскар“. Поитрас–Сноуден, значи, е интиутивна соработка, која беше наградена со „Оскар“ за најдобар документарец. Но, дали е и успешна?
Првата третина од овој двочасовен филм е составена од снимки на сведоштва пред судови од различен степен и за инстанци од различна магнитуда, па неопходно е да се има минимално познавање на темата за целосно да се разберат воведните секвенци. Филмот често „скока“ од еден на друг судски случај, а јазикот кој го користи е специфично американски правен жаргон. „Граѓанинот четири“ станува малку попристапен по средбата на Сноуден и Поитрас во хотел во Хонг Конг, речиси 30 минути по почетокот. Во овој момент се менува и општиот тон, па документарецот почнува повеќе да наликува на трилер од 70-тите. Паранојата, која често граничи со хистерија, е речиси опиплива, но не и претерана ако се земе предвид ситуацијата.
„Граѓанинот четири“ е елаборативна и квалитетна репортажа, фактографски доследна на проблематиката која ја истражува. Но, без аспирации да оди подалеку од истражувачки журнализам, емотивниот и кинематографски отисок е минимален. Од сите репрезентации на Сноуден кои излегоа овие скоро десет години, таа на Поитрас е единствената која остава впечаток дека тој сè ова го направил за да биде главен лик во тој (и други) документарци. А тегавата монтажа, развлечената нарација и премногу техничките објаснувања шират летаргија која веројатно ќе ја почувствува голем дел од публиката.
За воља на вистината, точно е и дека секоја приказна си има свое време и место, а редок е режисерот кој може да направи вистински безвременско дело од една точка во времето и просторот. Едноставно, во 2022 година проблемот на масовно следење е многу далеку од секојдневните главоболки. Големите прашања, особено тие чии последици се во сферата на теоријата и идеологијата, последниве години се чинат дури и претенциозни за анализирање. Можеби масовното следење и е напад врз човековата автономија, но дали сте ги виделе цените на зејтинот?
Сергеј Георгиев е инструктор по јога и режисер. На 18 години почнува сериозно да се посветува на јогата и неколку години подоцна патува низ Индија и Тајланд, вежбајќи разни стилови на јога со уште поголема посветеност. За тоа време неговата професија и главен финансиски извор е филмот.
Сергеј е дипломиран режисер на Универзитетот за аудиовизуелни уметности. Во 2018та го снима неговиот прв професионален филм „Јас не сум Игор“ а, во меѓувреме работи на други сектори во филмската индустрија и држи часови по јога и медитација. Веќе една година живее и работи во Барселона како јога инструктор.
Во навидум далечната 2016 година, еко-свесни граѓани на чело со Balkan River Defense се здружија со цел да ги заштитат балканските реки од непотребните хидроцентрали. Тие организираа симболична акција – 35 дневна тура со кајак низ 23 загрозени реки на Балканот, од Сава Бохињка во Словенија, до Вјоса во Албанија. Документарецот „Неоштетените“ ја следи еко турата од перспективата на Рок Розман – познат словенечки кајакар, поранешен олимпиец и човекот кој стои зад овој креативен еко протест. Негова е и идејата за филмот, а зад камерите се Миха Авгуштин, Рожле Брегар и Матиц Облак.
Балканот има најголем број слободни реки на континентот, поради што е познат и по симпатичниот надимак „синото срце на Европа.“ Но, како што Розман патува од држава во држава со својот кајак, поминувајќи разни бајковити пејсажи, така разговара со дел од локалните жители кои даваат подлабока и сирова перспектива за состојбата на природните реки. 50-минутниот документарец вади на површина една горка вистина – дека „европското сино срце“ се побавно чука. Алчноста и пасивноста на надлежните институции и непотребните хидроцентрали ги уништуваат овие диви реки, а со тоа го оштетуваат биодиверзитетот и животот на локалните населенија. Храбро и без пардон, филмот го крши митот дека браните се добри за животната средина и освестува за загрижувачката бројка на планирани хидроцентрали на Балканот – проекти кои се нелегални и кои би биле строго забранети во земјите од каде доаѓаат нивните странски инвеститори.
Снимајќи ги кајакарските авантури на Розман, „Неоштетените“ ги открива и скриените природни богатства на Балканот. Кинематографијата која изобилува со силни бои и забавени дронски снимки дава совршена можност да се види овој мистичен полуостров од поширок и пошарен агол. Но, контрастот меѓу кадрите од идиличните реки кои сè уште слободно течат и браните кои како цементни монструми го јадат пејсажот не може, а да не предизвика длабоко разочарување или гнев. А некако магично, и покрај сè, во документарецот преовладуваат оптимизам и добри вибрации. Ова најмногу се должи на позитивната енергија која ја носат активистите и на миксот од модерна и етно музика која преовладува во филмот.
Од друга страна, пак, фокусот врз дружбата може да го отргне гледачот од сржта на проблемот – заштита на дивите реки. Затоа како „маани“ на филмот би ги издвоила сувопарните интервјуа и недостатокот на темелно истражување. Обичните граѓанини и еколошки лаици би излегле многу позагрижени од киносалите доколку во документарецот се вклучат повеќе статистики и истражувања, како и посериозни интервјуа со жителите и релевантни експерти.
Сепак, „Неоштетените“ има огромна историска и општествена важност за Балканот па, вреди да се погледне. Во него се дава уникатен приказ на еколошка ангажираност во време на длабока корупција и рамнодушност каде и покрај сè, активстите носат страст на лицата која инспирира. Пркоста и одлучноста на Розман, огласени преку мотото „Имам желба, имам проблем, сега треба да направам нешто“ се суштински за времето во кое живееме. Па, иако филмот не е врвно уметничко дело, тој е совршена лекција за храброст и креативна еколошка акција.
![](https://europehouse.mkwp-content/uploads/2022/05/world-press-21.jpg")
