Содржината на интервјуто е единствена одговорност на интервјуираниот/та и не ги одразува ставовите на Европската Унија.

Разговара: Наташа Атанасова

Александар Маџаровски a.k.a. Читачот е еден од непоправливите ентузијасти кои веруваат дека со својот мал придонес можат да го менуваат светот на подобро. Но, со оглед на тоа што овој човек досега пет години неуморно снима видеа за книжевни дела и писатели, за неговите размислувања во врска со книжевноста, а најново и за филозофски дела – придонесот веќе и не е толку мал.

Напротив, неговите препораки се споделуваат, се читаат, се коментираат меѓу луѓето и годинава на Саемот на книгата, целосно заслужено, го доби признанието од Македонската асоцијација на издавачи за промотор на читачката култура. Токму тоа и беше повод за овој разговор.

Со каква замисла го почна твојот Јутуб-канал и дали и како со текот на времето ти се менуваше претставата за тоа што сакаш да правиш и да постигнеш со него?

Каналот го почнав со идејата да зборувам за книги. Сосема нормално човечко искуство е да сакаш да го споделиш со другите она што е добро. На пример, ако гледаш некој добар филм или серија сакаш да им кажеш на другите, да прокоментирате, да споделите впечатоци. На сличен начин, јас сакам да го споделам со другите моето читачко искуство и да се осврнам на романите што ги читам со идејата дека ќе поттикнам некого да ги прочита, а потоа можеби да го сподели своето искуство со други.

Моја желба беше и сѐ уште е да ги популаризирам читањето и добрата литература, затоа што сметам дека за добрите нешта треба да се зборува. Во основа, идејата е сѐ уште иста, со тоа што со текот на времето по малку го проширував интересот и почнав да зборувам и за концепти од областа на филозофијата и теоријата на литературата, за некои филозофи што сметам дека се интересни и слично, со цел да си поставуваме важни прашања и да размислуваме.

Бидејќи живееме во време кога секој човек, благодарение на социјалните мрежи, стана медиум, дали сметаш дека постојат некои основни критериуми што треба да ги има некој за да препорачува книги на поширока публика?

Да, точно е дека денес секој може да ги користи социјалните мрежи и да промовира секакви содржини, меѓу другото и да препорачува книги. Сепак, за јас лично некого да го сфатам сериозно и да ги прифатам неговите или нејзините препораки сметам дека треба, пред сѐ, и самиот да биде читател и да биде писмен. Дури и да зборува само за конкретен жанр, на пример, трилер или научна фантастика, да знае кои се Достоевски, Дикенс, Хемингвеј и веројатно да има прочитано нешто од нив. Не верувам во книжевен елитизам и дека само „познавачите“ на литературата имаат право да зборуваат за неа, меѓутоа треба да се има основно познавање.

Досега имаш објавено околу 150 видеа. Како го правиш изборот на автори и дела за кои решаваш да снимаш видеа?

Она што по правило го правам е да зборувам само за книги што сум ги прочитал или препрочитал неодамна и за кои впечатоците ми се свежи. Не би сакал да снимам видео за некој роман што сум го читал пред 20 години и кој во голема мера сум го заборавил. Исто така, гледам романот или збирката раскази за кои зборувам да го задоволат мојот минимум критериум за тоа што е добра литература. Најчесто читам по препорака, а следам колку што можам и што се случува во светот на литературата, особено во книжевната фикција, па оттаму добивам инспирација што да читам, а читам и класици и современи класици. Затоа, повеќето од романите што ги читам си добиваат видео осврт.

Дали соработуваш со нашите издавачки куќи и за каков вид соработки најчесто станува збор?

Не соработувам редовно и организирано, меѓутоа, соработувам на еднократни и повремени проекти како што се, на пример, рецензија за конкретен роман од некоја издавачка куќа која сака да ме ангажира за мислење. На таков начин имам соработувано со неколку издавачки куќи. На пример, веројатно првата издавачка куќа што го забележа тоа што го правам е „Антолог“, со кои соработката е во облик на модерирање настани на книжевниот фестивал „Букстар“. Неколку години соработував и со „Europe House Skopje“ за кои редовно снимав месечни видеа, некогаш во облик на осврт, некогаш како интервју или видео со осврт на некоја од европските литератури. Сум соработувал и со „Три“, „Артконект“ и „Чудна шума“.

Во врска со добивањето на специјалното признание за Промотор на читачката култура од страна на МАИ сними и видео (погоре), во кое објасни што претставува тоа за тебе. Како ја гледаш улогата на поединците кои го промовираат читањето во однос на улогата што (треба да) ја има државата преку нејзините институции?

Да, веќе реков во видеото дека ми значи што оваа награда е за целокупниот труд и промовирањето на читачката култура, а не само за конкретен проект или видео. Претпоставувам дека трудот на поединци што го промовираат читањето треба да служи како надополнување на она што го прави државата и да допринесува за разновидност, за лично мислење, за критика. Државата треба да има систем за промовирање на читачка култура и сериозно образование, зашто образованието е клучно, меѓутоа државата треба да има и да прави многу работи ама…

Од каде црпиш упорност за да го правиш ова што го правиш?

Не знам, веројатно сум идеалист и оптимист, освен кога не сум, и сметам дека литературата и читањето имаат сила да нѐ направат почовечни, покултурни, почувствителни. А тоа се нешта што очајно ни требаат во нашава сегашност.

Дали размислуваш однапред и долгорочно за тоа како сакаш да се развива твојата „мисија“ на промотор на читачка култура?        

Размислувам, но не толку детално и долгорочно, затоа што ова го правам во моето „слободно“ време. Иако досега одам чекор по чекор, сепак, имам некои идеи, всушност многу идеи за тоа што сѐ би можел да направам, но тоа ќе зависи од тоа колку ќе имам време и енергија. Но, без оглед на сѐ, едно е сигурно, не планирам да престанам да го правам ова што го правам.

Каков читачки план имаш за летово? 😊

Иако најчесто читам спонтано и не се држам строго до читачки листи и планови, сепак, имам некои книги што планирам да ги прочитам. Летото ќе го почнам со „Кон езерото“ од Капка Касабова, ќе ја завршам „Историја на читањето“ од Алберто Мангел, а ќе прочитам и неколку романи од американската литература, како „Невидлив човек“ од Ралф Елисон и „Авесалом, Авесалом“ од Вилијам Фокнер.

Фотографии: Наташа Гелева