Корисниците на онлајн-платформите за запознавање, како „Тиндер“, „Бамбл“, „Хинџ“, „Метч“ и сл., постојано растат. Не е тајна дека технологијата сè повеќе ја обликува секојдневната реалност и сериозно влијае врз начинот на комуникација, врските, социјалните интеракции и процесот на пронаоѓање партнер. Приватноста на корисниците станува клучно прашање во делот на дигиталната безбедност. Онлајн-платформите за запознавање имаат цел да ги поврзат луѓето во потрага по љубов и пријателство, но во последните неколку години многу повеќе се соочуваат со критика поради користењето, т.е. злоупотребата на личните податоци на нивните корисници. Платформите често бараат од корисниците да внесат лични податоци, како што се: локација, фотографии, информации специфични за персоналните интереси на корисникот, што потоа можат да бидат искористени од трети страни без нивно знаење. Со оглед на тоа што многу од овие апликации ги продаваат податоците на рекламни агенции или компании за профит, еден дел од информациите за корисникот можат да залутаат во мрачната мрежа на онлајн-продажбата на идентитети. Овие загрижувачки практики се особено релевантни во периодот околу Денот на вљубените, кога милиони луѓе се поактивни на дејтинг платформите за запознавање. Наместо да биде празник на романтиката, Денот на вљубените – Свети Валентин може да прерасне во измамнички чин на злоупотреба на личните податоци од корисниците, кои несвесно ги споделуваат своите најранливи информации, доколку не се постапува со претпазливост.

Купување и продавање на кориснички профили на дејтинг апликации

Во 2017 година, уметницата Џоана Мол и организацијата „Тактикал тек“ (Tactical Tech) открија дека корисничките профили од онлајн-платформите за запознавање можат да се купат за минимална сума пари, при што потоа добиваат пристап до милиони профили со лични податоци и фотографии без знаење или согласност од сопствениците. Џоана и нејзиниот тим купиле еден милиони профили од онлајн дејтинг апликации за 136 евра од „Ју-Ес дејт“[1]. Профилите вклучувале пет милиони фотографии, кориснички имиња, електронска пошта, националности, пол, возраст и детални лични информации за сите луѓе кои ги создале профилите, потоа информации за нивната сексуална ориентација, интереси, професија, преференции во изборот на партнерот, темелни описи за физичкиот изглед и особини на личноста. Ова истражување открило огромна мрежа компании што тргуваат со податоци од корисниците без нивна свесност и согласност. Оттаму, користењето на некакви дејтинг платформи станува загрижувачката практика зашто не се знае на кој начин профитираат компаниите зад платформите. Овој проект ја открива оригиналната серија податоци за профилите што Џоана и нејзиниот тим ги добиле од „Ју-ес дејт“ по купувањето. За да ги заштитат идентитетите на лицата прикажани во профилите, тие ги отстраниле или ги замаглиле сите податоци што можат да доведат до нивна идентификација, како што се е-поштенски адреси, телефонски броеви и нивните имиња, додека сите други информации останале непроменети. Иако се обиделе да ги анонимизираат сите пет милиони фотографии од профилите, поради технички ограничувања, некои фотографии можеби останале неанонимизирани. За да го решат овој проблем, додале копче на секоја фотографија, кое им овозможува на гледачите да пријават фотографија што не е анонимизирана.

Сите овие искористувања на профилите можат да резултираат со манипулации или измами, а во најлошиот случај, приватни детали од животот на корисникот можат да бидат злоупотребени за создавање на лажни профили или вршење на финансиски и емоционални искористувања. Слично на тоа, неодамнешните извештаи посочиле дека платформата „Бамбл“ (Bumble), која, иако се рекламира како безбедна и етички легитимна апликација за запознавање, не е доволно транспарентна во однос на тоа дали ги продава или ги споделува податоците на своите корисници. И покрај тоа што постојат механизми за одбивање (opt-out), очигледно е дека тоа не е доволно, бидејќи заштитата на личните податоци треба да биде стандард, а не избор што корисниците мораат да го направат самостојно. Запознаени со овие практики, Фондацијата за електронски граници (Electronic Frontier Foundation – EFF) и Фондацијата „Моѕила“ (Mozilla Foundation), заедно со уште 11 други организации, строго му укажале на тимот зад „Бамбл“ да воведе јасни правила за заштита на податоците и да ги информира корисниците дали нивните податоци се продаваат на трети страни. Писмото до „Бамбл“ јавно ги повикува да го зајакнат механизмот за согласност на корисниците со тоа што ќе ги направат споделувањето или продажбата на податоци „опт-ин“, наместо „опт-аут“. И покрај повеќекратните барања, „Бамбл“ сѐ уште нема потврдено дали ги продава или ги споделува податоците на корисниците, а нивната политика е нејасна во однос на тоа дали сите корисници можат да ги избришат своите податоци без разлика каде живеат. Компанијата треба да ја почитува приватноста на своите корисници и да гарантира дека нивните податоци нема да бидат споделени без изречна согласност. Потенцијалната закана за приватност не смее да биде компромис што корисниците се принудени да го прифатат. Заштитата на личните информации треба да биде нешто основно, прв чекор, особено за платформи што се промовираат како безбедни и етички.

Апликациите за онлајн дејтинг собираат огромни количества на интимни информации за своите клиенти – од сексуални преференции до прецизна локација на живеење и движење. Овие информации можат многу лесно да паднат во погрешни раце, особено за оние што бараат репродуктивна здравствена заштита, преживеани од насилство во врска или брак и припадниците на ЛГБТК+ заедницата. Поради ова, компаниите што собираат, продаваат или пренесуваат лични податоци мораат да одржуваат високи стандарди и да обезбедат целосна транспарентност во своите практики за зачувување на приватноста. Оттаму, и претходноспоменатите истражувања и проекти имаат цел да ги обелоденат скриените, мрачни, но суштински стравови во глобалниот свет на онлајн-состанувањето. Притоа, практиките отвораат сериозни етички, морални, а според податоците од Џоана и нејзиниот тим, забележуваме и правни дилеми, бидејќи злоупотребата на интимните податоци од профилите може да има далекосежни последици врз животите на корисниците.

Приватноста во дигиталната ера е клучно прашање. Компаниите што работат со лични информации мораат да бидат транспарентни и одговорни за нивната употреба. Сите овие вознемирувачки случаи ја отсликуваат пошироката проблематика на злоупотребата на личните податоци во севкупната сфера на дигиталната економија. Платформите за запознавање собираат лични и интимни информации што можат да станат средство на измама доколку овие податоци завршат во „погрешни“ раце. Така, од морален, овој проблем прераснува во етички, бидејќи носи сериозни последици за безбедноста и менталната благосостојбата на корисникот. Затоа, swipe smart! за да се спречи оваа колку виртуелна, толку и физичка експлоатација и да се загарантира дека личните податоци ќе бидат заштитени според највисоките стандарди.

[1] USDate е американска компанија што тргува со профили за состаноци од целиот свет.

Доротеа Огненовска